Πετάξτε πάνω σε περσικά χαλιά και χαλάκια

Το χαλί ή χαλάκι, οριζόμενο ως ένα πολύτιμο κλωστοϋφαντουργικό χνουδωτό πανί, υφασμένο από βαμβάκι, μαλλί και μετάξι, θεωρείται σε ορισμένες περιπτώσεις, ως μία από τις αρχαιότερες βιομηχανίες του Ιράν. Σύμφωνα με τα ανακτηθέντα αντικείμενα των ανθρώπων του παρελθόντος, η γραφή ιστορικών, τουριστών και μαχητών, υποδηλώνει την ύφανση διαφορετικών τύπων χαλιών στο Ιράν. Ως μια δημόσια, αγροτική και νομαδική τέχνη, υπήρξε από καιρό δημοφιλής καθώς προγονικό κίνητρο.

Η διερεύνηση της υφής και των εικόνων του παλαιότερου χαλιού στον κόσμο (του χαλιού Pazyryk), υποδηλώνει, ότι τα μοτίβα του χαλιού είναι σημαντικά παρόμοια με τα ανάγλυφα στην Περσέπολη. Πολλοί ερευνητές θεωρούν το συγκεκριμένο χαλί, ως ένα περσικό χαλί, υφασμένο από ανθρώπους των μέσο-παρθικών εδαφών ή της Περσίας (Greater Khorasan). Το χαλί Μπαχαρεστάν, που χρονολογείται από την περίοδο των Σασσανιδών, το οποίο είναι επίσης φημισμένο και σχετίζεται με τα ονόματα Bahar Khosrow και Bahar Kasra, είναι γνωστό ως ένα άλλο σύμβολο της εξέλιξης στην ύφανση ταπήτων και τις περιφερειακές βιομηχανίες, όπως ο σχεδιασμός και η βαφή στο αρχαίο Ιράν. Ωστόσο, κατακερματίστηκε και καταστράφηκε κατά τη διάρκεια της μεταφοράς του στη Μεδίνα μετά την αραβική εισβολή στο Ιράν.

Κατά την κυριαρχία των Μογγόλων (δέκατος τρίτος ή δέκατος τέταρτος αιώνας μ.Χ.), που συνέπεσε με τη βασιλεία του Γκαζάν Χαν, η βιομηχανία έφτασε σε πολύ υψηλό επίπεδο από άποψη στυλ και τεχνικής. Ωστόσο, η πιο εμφανής αριστεία της ιρανικής κλασικής τέχνης της ύφανσης χαλιών, η οποία αναφέρεται επίσης ως η αναγέννηση του περσικού χαλιού, πιστεύεται ότι έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια της βασιλείας των Σαφάβιντ Σάχς, ιδίως του Σάχ Ταχμάμπ και του Σάμπ Αμπάς. Εκείνη την περίοδο, τα χαλιά μενταγιόν αντικατέστησαν τα χαλιά τα οποία τότε ήταν γνωστά ως σχέδια Μογγολίας και Τιμόριτ, και εκτός από τα χαλιά μενταγιόν, ξακουστά έγιναν τα υφαντά χαλιά με εικόνες ζώων ή κυνήγι στα σχέδια τους.

Σήμερα, απομένουν περίπου 3000 χαλιά από αυτήν την περίοδο και φυλάσσονται στα μεγαλύτερα μουσεία ή προσωπικές συλλογές του κόσμου. Συνολικά, τα μοτίβα και τα σχέδια των χαλιών αντιπροσωπεύουν τον τρόπο με τον οποίο οι τεχνίτες ή οι καλλιτέχνες βλέπουν το περιβάλλον, το κλίμα και τη φύση γύρω. Τα μοτίβα και τα σχέδια χειροποίητων χαλιών μερικές φορές μεταδίδουν ένα μήνυμα που αντιπροσωπεύει την τρέχουσα κουλτούρα, την ιστορία, την αρχιτεκτονική, το κλίμα και την εποχή της ύφανσης. Επίσης, τα γεωμετρικά μοτίβα του ιρανικού χαλιού, μερικές φορές υπαινίσσονται έναν στίχο ποίησης, έναν στίχο ή σούρα του Κορανίου, μια θρυλική ιστορία, μία ιστορική φήμη ή ένα Χαντίθ από τους προφήτες.

Σύμφωνα με ορισμένους ειδικούς και σχεδιαστές χαλιών, τα μοτίβα χαλιών ή οι υφές μπορούν να χωριστούν σε δύο στυλ που διαφέρουν μεταξύ τους, το αγροτικό στυλ (σπασμένα ή γεωμετρικά σχέδια) και το αστικό στυλ (καμπύλα ή περιστρεφόμενα μοτίβα). Σε ορισμένα μοτίβα αυτά τα δύο στυλ συνδυάζονται οδηγώντας σε ένα σχεδόν σύνθετο στυλ που ονομάζεται περιστρεφόμενο σπασμένο μοτίβο.

Προς το παρόν, σημαντικότερα ιρανικά, βιομηχανικά προϊόντα αποτελούν  τα χειροποίητα ή υφαντά χαλιά και χαλάκια και τα κύρια κέντρα ύφανσής τους στο Ιράν είναι οι πόλεις Ταμπρίζ, Ισφαχάν, Κασχάν, Κερμάν και Μασχάντ.