Το Χαμάν Νομπάρ (Hamam Nobar) στην Τεμπρίζ, αποτελεί έναν εντυπωσιακό συνδυασμό γεωμετρικών σχημάτων στο εσωτερικό του σχεδιασμό

Το Χαμάν Νομπάρ της Τεμπρίζ: Ένας συναρπαστικός συνδυασμός γεωμετρικών σχημάτων στην εσωτερική του αρχιτεκτονική

Το Χαμάν Νομπάρ βρίσκεται σε μια από τις κεντρικές γειτονιές της Τεμπρίζ, απέναντι από το Δημαρχείο της πόλης.

Το Χαμάμ και οι κοινωνικές του λειτουργίες

Το χαμάμ ή θερμόλουτρο ήταν χώρος για το πλύσιμο του σώματος, με τις πρώτες του μορφές να εμφανίζονται στην αρχαία Περσία. Αργότερα, αυτή η μορφή υγειονομικής υπηρεσίας εξαπλώθηκε σε άλλες χώρες, όπως η Βόρεια Αφρική, η Οθωμανική Αυτοκρατορία και η Νότια Ευρώπη, όπου κατασκευάστηκαν δημόσια χαμάμ.

Τα χαμάμ λειτουργούσαν κυρίως ως δημόσιες υπηρεσίες λόγω του υψηλού κόστους νερού και ενέργειας, αν και ορισμένες εύπορες οικογένειες έχτιζαν ιδιωτικά χαμάμ στα σπίτια τους. Οι υπηρεσίες παρέχονταν χωριστά σε άνδρες και γυναίκες σε διαφορετικές ώρες της ημέρας. Κάποιες φορές υπήρχαν και δίδυμα χαμάμ, με ξεχωριστούς χώρους για κάθε φύλο.

Με την ανάπτυξη των αστικών υπηρεσιών και τη μείωση του κόστους κατασκευής ιδιωτικών χαμάμ, η χρήση των δημόσιων χαμάμ μειώθηκε και σήμερα θεωρούνται ιστορικά μνημεία.

Στην Περσία, τα χαμάμ ήταν επίσης χώροι όπου εκτελούνταν έθιμα που συνδέονταν με γάμους. Δεν χρησιμοποιούνταν μόνο για το πλύσιμο, αλλά και ως μέρη διασκέδασης, όπου οι άνθρωποι συναντιούνταν, έτρωγαν σνακ και έπιναν ζεστά ροφήματα ενώ συζητούσαν. Πολλά από αυτά τα χαμάμ έχουν μετατραπεί σήμερα σε μουσεία (κυρίως λαογραφικά), παρουσιάζοντας τις παραδόσεις και έθιμα της τοπικής κοινωνίας.

Αρχιτεκτονική και χαρακτηριστικά του Χαμάν Νομπάρ

Η χρήση διαφόρων γεωμετρικών σχημάτων αποτελεί ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του Χαμάν Νομπάρ, κάνοντας την εσωτερική αρχιτεκτονική του ιδιαίτερα όμορφη και ξεχωριστή. Το χαμάμ, όπως και πολλά άλλα στην Περσία, είχε χτιστεί δίπλα σε ένα καραβάν σεράι.

Το αρχιτεκτονικό στυλ του Χαμάν Νομπάρ είναι παρόμοιο με άλλα ιστορικά χαμάμ του Ιράν και αποτελείται κυρίως από δύο μέρη: το σαμπίνε (χώρος αλλαγής ρούχων) και το γκαρμχάνε (χώρος πλύσης). Το σαμπίνε είναι ένας οκταγωνικός χώρος με οκτώ κολώνες. Η θολωτή οροφή στηρίζεται πάνω σε αυτές και ανάμεσα στις κολώνες υπάρχουν τοξοειδείς διαβάσεις. Στο κέντρο υπάρχει μια οκταγωνική δεξαμενή που ταιριάζει στη γεωμετρία του χώρου.

Το σαμπίνε έχει δύο εισόδους: η πρώτη είναι από την κύρια πόρτα, που οδηγεί μέσω ενός μακριού διαδρόμου στον χώρο. Το μεγάλο μήκος αυτού του διαδρόμου έχει ως σκοπό να εμποδίζει τη διαφυγή της θερμότητας, κάτι πολύ σημαντικό για την Τεμπρίζ, όπου ο χειμώνας είναι πολύ ψυχρός και μεγάλης διάρκειας. Λόγω της δυσκολίας στην προμήθεια καυσίμων και στη θέρμανση μεγάλων χώρων όπως το χαμάμ, έχουν ληφθεί πολλά μέτρα για τη διατήρηση της θερμότητας.

Η δεύτερη είσοδος στο σαμπίνε γίνεται μέσω μιας σκάλας, στην άκρη της οποίας υπάρχουν καφενείο και μαγαζί.

Ο χώρος πλύσης, το γκαρμχάνε, έχει επίσης θολωτή οροφή με καμάρες, αλλά η κάτοψη του είναι τετράγωνη με τέσσερις κολώνες. Αυτές οι κολώνες είναι οκταγωνικές και αρμονικά σχεδιασμένες.

Υπάρχουν πέτρινα καθίσματα μέσα στο χαμάμ που χρησίμευαν για ξεκούραση και αλλαγή ρούχων. Το Χαμάν Νομπάρ ξεχωρίζει με τη χρήση τούβλων, πλακιδίων και όμορφων ζωγραφισμένων επιγραφών, δημιουργώντας μια γοητευτική και εντυπωσιακή εικόνα.

Ιστορία του Χαμάν Νομπάρ

Τα αρχεία και τα σχέδια δείχνουν ότι το Χαμάν Νομπάρ χτίστηκε πριν από περίπου 150 χρόνια, κατά την περίοδο της δυναστείας των Κατζαρών. Ο αρχιτέκτονας ήταν ένας άνδρας με το όνομα «Μπαλακαζίμ», που καταγόταν από την πόλη Καρααγάτς. Το χαμάμ κατασκευάστηκε κυρίως με τούβλα, ενώ στους τοίχους και τις οροφές χρησιμοποιήθηκε γύψος και για τις κολώνες, το πάτωμα και τα κάτω μέρη των τοίχων χρησιμοποιήθηκε λαξευμένη πέτρα.

Το χαμάμ έχει υποστεί αρκετές ανακαινίσεις, οι οποίες το έχουν διατηρήσει ανθεκτικό παρά τις καιρικές συνθήκες και την υγρασία της περιοχής. Για ένα διάστημα, το χαμάμ μετατράπηκε σε χώρο σερβιρίσματος φαγητού, το μεγαλύτερο στη Τεμπρίζ, και φιλοξενούσε παραστάσεις αφηγητών και θεατρικά έργα, μερικές φορές ακόμα και στην ταράτσα.

Εθνική καταγραφή

Αυτό το ιστορικό μνημείο καταχωρήθηκε στον εθνικό κατάλογο μνημείων του Ιράν το 1999.