Σαγκχανέ Αχαράμπ (Saqakhaneh Ahrab) στην Τεχεράνη, το μόνο σαγκχανέ της πόλης

Στην Ιράν, τα Σαγκάνε (سقاخانه) είναι μικρά κτίσματα που υπάρχουν σε δημόσιους δρόμους για να προσφέρουν νερό στους περαστικούς.
Στο παρελθόν, τα σαγκάνε ήταν μεγάλα πέτρινα δοχεία στα οποία έβαζαν νερό. Αυτά τα δοχεία ήταν σχεδιασμένα έτσι ώστε, ιδιαίτερα τις ζεστές μέρες του καλοκαιριού, να διατηρούν το νερό δροσερό. Τα δοχεία αυτά, που ονομάζονταν «σανγκάμπ» (سنگاب), ήταν εξοπλισμένα με μία ή περισσότερες βρύσες και είχαν τοποθετημένα μερικά φλιτζάνια ή ποτήρια δίπλα τους, ώστε οι περαστικοί να μπορούν να πιουν νερό. Στα παλιά σαγκάνε υπήρχε ένα πηγάδι από το οποίο με έναν κουβά αντλούσαν νερό και το έριχναν στο σανγκάμπ.
Σήμερα, τα περισσότερα μεγάλα και πήλινα δοχεία των σαγκάνε έχουν αντικατασταθεί από ηλεκτρικούς ψύκτες νερού, και ο παλιός τρόπος κατασκευής αυτών των κτισμάτων έχει αλλάξει, όμως το έθιμο της παροχής νερού στους περαστικούς διατηρείται ως κάτι ιερό.

Η ρίζα του εθίμου της ίδρυσης σαγκάνε
Τα σαγκάνε λειτουργούν ως κοινωνικοί χώροι προσφοράς νερού, που δημιουργούνται αυθόρμητα από τους ίδιους τους ανθρώπους. Παρόλο που το «νερό» θεωρείται φυσικό στοιχείο σεβαστό από την αρχαιότητα στην Ιρανική κουλτούρα, η βασική αιτία για τη δημιουργία αυτών των χώρων ανάγεται στο γεγονός της Καρμπάλα και το μαρτύριο του Ιμάμ Χουσεΐν και των συντρόφων του.
Στη μάχη της Καρμπάλα, ο εχθρικός στρατός, παρά την υπεροχή σε μέσα και αριθμό, έκλεισε με σκληρότητα το νερό από τους στρατιώτες και την οικογένεια του Ιμάμ Χουσεΐν για να τους υποτάξει, όμως εκείνοι δεν υπέκυψαν και τελικά έπεσαν ηρωικά μαρτύρηδες.
Η παράδοση της «παροχής νερού» (σκαγαΐ) στην ιρανική κουλτούρα εξαπλώθηκε μέσω των τελετών πένθους του Μουχαράμ, και σταδιακά δημιουργήθηκαν τα σαγκάνε. Τα παλιά σαγκάνε είναι μερικές φορές τόσο μικρά που μοιάζουν με μια τρύπα στον τοίχο, ενώ άλλα χτίστηκαν σαν μεγάλα δωμάτια. Τα σαγκάνε κατασκευάζονταν κοντά σε τζαμιά, χώρους λατρείας (χουσεϊνέ) ή σε πολυσύχναστους δρόμους, ανάλογα με τη χρήση τους.
Κάποια σαγκάνε λειτουργούσαν όλο το χρόνο, ενώ άλλα μόνο κατά τη διάρκεια των ζεστών μηνών ή των τελετών του Μουχαράμ. Επειδή συνήθως τα σαγκάνε ιδρύονταν ως αφιέρωμα στους μάρτυρες της Καρμπάλα, ιδιαίτερα στον Ιμάμ Χουσεΐν και τον αδερφό του, τον Χοσείν Άμπας, που ήταν υπεύθυνος για τη σημαία και την παροχή νερού, σταδιακά δημιουργήθηκε δίπλα τους ένας χώρος για να ανάβουν κεριά και να κάνουν δωρεές, που με το χρόνο έγινε αναπόσπαστο μέρος της δομής τους.
Σήμερα, σε πολλές πόλεις του Ιράν υπάρχουν σαγκάνε που διατηρούν την παραδοσιακή τους μορφή. Στην Τεμπρίζ, το «Σαγκάνε Αχράμπ» είναι το μόνο που διατηρεί το παλιό του σχήμα.

Ιστορία και αρχιτεκτονική του Σαγκάνε Αχράμπ στην Τεμπρίζ
Το σαγκάνε Αχράμπ χτίστηκε στην περίοδο των Κατζάρων (19ος αιώνας). Βρίσκεται στον δρόμο που ονομάζεται «Δρόμος Αχράμπ», κοντά στον κήπο Φετζρ ή Γκολστάν. Στο παρελθόν το σαγκάνε λειτουργούσε όλο το χρόνο για να εξυπηρετεί τους περαστικούς, αλλά σήμερα είναι ανοιχτό μόνο τις μέρες του Μουχαράμ.
Το κτίσμα έχει μήκος 7 μέτρα, πλάτος 5 μέτρα και συνολική επιφάνεια περίπου 42 τετραγωνικά μέτρα. Διαθέτει μία είσοδο στα βόρεια, η οποία οδηγεί σε έναν μικρό προθάλαμο (χαστί), καλυμμένο με ξύλινη οροφή, που εισάγει στο εσωτερικό. Σε αντίθεση με τα διάσημα σαγκάνε του Ιράν, το σαγκάνε Αχράμπ δεν διαθέτει κεραμικές διακοσμήσεις όπως αυτές που υπάρχουν σε θρησκευτικούς χώρους. Δίπλα στην ξύλινη πόρτα υπάρχουν δύο ψηλά παράθυρα, τα οποία όμως έχουν σφραγιστεί επειδή το κτίριο είναι σχεδόν ανενεργό.
Ο εσωτερικός χώρος, αν και χρειάζεται συντήρηση, έχει διατηρήσει την αρχική του μορφή στο πέρασμα του χρόνου. Ωστόσο, οι νέες κατασκευές και η επέκταση της πόλης έχουν αλλάξει σημαντικά την εξωτερική όψη του σαγκάνε Αχράμπ. Παρότι τα τελευταία χρόνια δεν είναι τόσο ενεργό όσο παλιά, πολλοί άνθρωποι που πιστεύουν στην ιερότητα του χώρου ανάβουν κεριά μπροστά στην πόρτα του και προσεύχονται για να πραγματοποιηθούν οι ευχές τους.

Καταγραφή στο Εθνικό Μητρώο
Το σαγκάνε Αχράμπ καταχωρήθηκε ως εθνικό μνημείο του Ιράν το 2007 (έτος 1385 στο ιρανικό ημερολόγιο).