Το «Ιβάν Καντμαγκάχ Αρσεντζάν», ένα μυστηριώδες κτίσμα ηλικίας 2500 ετών

Το Ιβάν Καντμαγκάχ Αρσεντζάν, ένα μυστηριώδες κτίσμα ηλικίας 2500 ετών

Το Αρσεντζάν είναι μία από τις επαρχίες της επαρχίας Φαρς, όπου υπάρχουν πολλά αρχαιολογικά και ιστορικά μνημεία. Το Ιβάν Καντμαγκάχ, που εξωτερικά μοιάζει με τους τάφους των βασιλιάδων της Αχαιμενιδικής περιόδου, είναι ένα από τα μυστηριώδη και αξιοσημείωτα κτίρια αυτής της επαρχίας, για το οποίο εξακολουθούν να υπάρχουν διαφωνίες ανάμεσα στους ειδικούς σχετικά με τον λόγο κατασκευής και τη χρήση του.

Αρσεντζάν και η ιστορία του
Το Αρσεντζάν είναι μια από τις παλιές πόλεις της επαρχίας Φαρς, περιτριγυρισμένη από καταπράσινα δάση και ψηλά βουνά. Σύμφωνα με τους γλωσσολόγους, το όνομα της περιοχής αποτελείται από δύο μέρη: το «Αρσεν» που σημαίνει «ευχάριστο κλίμα» και το «γαν» που σημαίνει «τόπος» ή «χώρος». Σταδιακά το γράμμα «γ» άλλαξε σε «τζ», και το όνομα διαμορφώθηκε στη σημερινή του μορφή.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ιστορία του Αρσεντζάν φτάνει χιλιάδες χρόνια πίσω, αν και δεν μπορεί να δοθεί ακριβής ημερομηνία για την ίδρυσή του. Στο Αρσεντζάν έχουν βρεθεί υπολείμματα από την εποχή των Αχαιμενιδών (550 έως 330 π.Χ.), που δείχνουν ότι η περιοχή είχε μεγάλη σημασία εκείνη την εποχή. Το Ιβάν Καντμαγκάχ Αρσεντζάν είναι ένα από τα εναπομείναντα μνημεία εκείνης της περιόδου. Εκατό μέτρα δυτικά από αυτό το μνημείο υπάρχει νεκροταφείο με τάφους από την προϊσλαμική εποχή έως την εποχή των Κατζάρ (19ος αιώνας).

Αρχιτεκτονική και χαρακτηριστικά του Ιβάν Καντμαγκάχ
Το κτίριο είναι λαξευμένο σε βραχώδη λόφο. Διακρίνονται δύο πέτρινα ιβάν, που συνδέονται με δύο σκάλες. Δύο βεράντες, τρεις σκάλες, αρκετές εσοχές στους απέναντι τοίχους και αρκετές κοιλότητες γύρω από το κτίριο αποτελούν τα βασικά αρχιτεκτονικά στοιχεία του Ιβάν Καντμαγκάχ.

Χρήση του Ιβάν Καντμαγκάχ
Υπάρχουν διάφορες θεωρίες σχετικά με τη χρήση του κτιρίου, αλλά δεν υπάρχει ακόμα ομοφωνία μεταξύ των ειδικών. Κάποια στοιχεία δείχνουν ότι στο χώρο αυτό τελούνταν ειδικές τελετές σε συγκεκριμένες περιόδους του έτους (πιθανώς κατά την Περσική Πρωτοχρονιά, το Νουρούζ). Παρά τις πολλές ομοιότητες μεταξύ του Ιβάν Καντμαγκάχ και των τάφων της Αχαιμενιδικής περιόδου, ο σκοπός της κατασκευής του δεν ήταν να λειτουργήσει ως τάφος. Ένα από τα επιχειρήματα γι’ αυτό είναι η απουσία αναγλυφών που συναντώνται σε τάφους βασιλιάδων αυτής της περιόδου, όπως στους τάφους του Νακσε Ρουστέμ.

Κάποιοι ειδικοί θεωρούν το Ιβάν Καντμαγκάχ οικογενειακό τάφο που χτίστηκε στο τέλος της Αχαιμενιδικής περιόδου, πιθανώς κατά τη βασιλεία του Αρταξέρξη Β’ (404-358 π.Χ.), για να τιμηθεί ένας από τους ταμίες του Ιλαμικού κράτους. Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι η ακριβής χρονολογία κατασκευής μπορεί να προσδιοριστεί από τον τρόπο επεξεργασίας της πέτρας. Επίσης, η πλήρης επεξεργασία των λίθων δείχνει ότι το κτίριο ολοκληρώθηκε και δεν εγκαταλείφθηκε ημιτελές.

Υπάρχει επίσης η υπόθεση ότι το Ιβάν Καντμαγκάχ χρησιμοποιήθηκε ως «στουδάν» (τάφος οστών). Το στουδάν ήταν χώρος όπου οι ακόλουθοι της ζωροαστρικής θρησκείας τοποθετούσαν και φύλαγαν τα οστά των νεκρών, πιστεύοντας ότι η ταφή των πτωμάτων στο έδαφος μολύνει το νερό και το χώμα. Γι’ αυτό μετά το θάνατο, το σώμα τοποθετούνταν σε μια δομή που ονομαζόταν «ντόχμε», σε υψώματα, όπου τα πουλιά μπορούσαν να τρώνε τη σάρκα. Αφού τα πουλιά καθάριζαν το σώμα, τα οστά μεταφέρονταν στο στουδάν, όπου υπήρχαν θρησκευτικές επιγραφές και ονόματα των ατόμων που φύλασσονταν εκεί.

Η πιο πρόσφατη θεωρία, που υποστηρίζεται από έρευνες του 2014, απορρίπτει την ιδέα ότι το κτίριο ήταν στουδάν και προτείνει ότι συνδεόταν με τελετές αφιερωμένες στο νερό. Το νερό, ως ένα από τα τέσσερα βασικά στοιχεία της φύσης, είχε ιερότητα στους αρχαίους Ιρανούς. Γι’ αυτό τελούνταν τελετές προς τιμήν του νερού και της θεάς του, Αναχίτα. Οι ειδικοί κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι πιθανώς πάνω από τις πέντε κοιλότητες στον πίσω τοίχο υπήρχαν λίθοι που ίσως ήταν διακοσμητικές επιγραφές.

Πού βρίσκεται το Ιβάν Καντμαγκάχ;
Το κτίριο βρίσκεται 35 χιλιόμετρα από την πόλη Αρσεντζάν, νότια της Πέρσπολης και βόρεια του χωριού Τσάστχορ, στη βόρεια πλαγιά ενός χαμηλού λόφου στα υψώματα του Ραχμάτ. Η απόστασή του από την Πέρσπολη είναι 40 χιλιόμετρα. Για να φτάσει κανείς στο μνημείο πρέπει να χρησιμοποιήσει τον δρόμο Χραμέ-Καρμπάλ-Αρσεντζάν.

Εθνική Καταχώρηση
Το κτίριο καταχωρήθηκε ως εθνικό μνημείο της Ιρανικής πολιτιστικής κληρονομιάς το 1975 (1354 σε ιρανικό ημερολόγιο).