Το λουτρό Νοζάφατ, το μοναδικό παραδοσιακό χαμάμ που παραμένει ενεργό στο Ταμπρίζ

Το χαμάμ Νοζάφατ: Το μοναδικό παραδοσιακό λουτρό που λειτουργεί ακόμη στο Ταμπρίζ

Το χαμάμ Νοζάφατ είναι το μοναδικό παραδοσιακό λουτρό του Ταμπρίζ που εξακολουθεί να λειτουργεί όπως στο παρελθόν.

Η σημασία των παραδοσιακών χαμάμ

Παλαιότερα, η τεχνολογία κατασκευής ενός χαμάμ ήταν πολύ δαπανηρή. Εκτός από την οικοδόμησή του, η θέρμανση του νερού και η μεταφορά του για χρήση στο μπάνιο συνεπαγόταν μεγάλο κόστος. Γι’ αυτόν τον λόγο, σε κάθε γειτονιά χτιζόταν συνήθως δημόσια λουτρά.

Λόγω των πεποιθήσεων των ανθρώπων αλλά και της έμφασης που δίνει το Ισλάμ στην καθαριότητα, τα χαμάμ κατείχαν ιδιαίτερη θέση στον ιρανικό πολιτισμό και λειτουργούσαν ως χώροι κοινωνικής συναναστροφής, ψυχαγωγίας και τέλεσης παραδοσιακών τελετών.

Με την πρόοδο της αστικοποίησης και την ανάπτυξη των τεχνολογιών υγιεινής, τα σπίτια απέκτησαν δικά τους μπάνια και τα παραδοσιακά χαμάμ άρχισαν να φθίνουν. Παρ’ όλα αυτά, σε διάφορες περιοχές του Ιράν εξακολουθούν να λειτουργούν μερικά λουτρά με τον παλιό παραδοσιακό τρόπο, παρέχοντας υπηρεσίες υγιεινής στους πολίτες και διατηρώντας την πολιτιστική τους αξία.

Το χαμάμ Νοζάφατ στο Ταμπρίζ είναι ένα από αυτά και λειτουργεί ακόμη σήμερα ως το μοναδικό παραδοσιακό χαμάμ της πόλης.

Χαρακτηριστικά του Χαμάμ Νοζάφατ

Η είσοδος του χαμάμ είναι απλή. Πάνω από τη σιδερένια πόρτα της εισόδου (όχι ιδιαίτερα παλαιά), αναγράφεται το όνομα του λουτρού. Ωστόσο, η οικοδομή πίσω από την είσοδο χρονολογείται από την εποχή των Κατζάρων (αρχές 19ου αιώνα) και έχει ιστορία περισσότερο από 200 χρόνια.

Όπως και η πόρτα, έτσι και οι εξωτερικοί τοίχοι από τούβλα δεν φαίνονται πολύ παλιοί. Η ξύλινη πόρτα της εισόδου αντικαταστάθηκε το έτος 1955 (1334 στο ηλιακό ημερολόγιο).

Τα παραδοσιακά χαμάμ κατασκευάζονταν χαμηλότερα από την επιφάνεια του δρόμου για να διατηρούν καλύτερα τη θερμοκρασία. Έτσι και εδώ, για να φτάσει κανείς στον κύριο χώρο του λουτρού, πρέπει να κατεβεί μερικά σκαλοπάτια. Οι σκάλες και οι τοίχοι είναι επενδυμένοι με λευκά πλακάκια, σχετικά σύγχρονα.

Μετά τις σκάλες, εμφανίζεται μια μεγάλη αίθουσα, γύρω από την οποία είναι τοποθετημένα ντουλάπια. Δίπλα στην είσοδο υπάρχει ένα τραπέζι, όπου κάθεται ο ιδιοκτήτης και εισπράττει το αντίτιμο από τους επισκέπτες. Τα ντουλάπια χρησιμοποιούνται για την αποθήκευση των ρούχων των πελατών.

Παλιοί πίνακες και φωτογραφίες στους τοίχους δημιουργούν μια νοσταλγική ατμόσφαιρα. Το δάπεδο της αίθουσας είναι στρωμένο με χαλιά, και οι πελάτες μπορούν να καθίσουν και να πιουν τσάι πριν από το μπάνιο.

Στην υψηλή, θολωτή οροφή του χώρου, που κάποτε χρησίμευε ως αποδυτήρια (σαρμπινέ), υπάρχει ένα μικρό άνοιγμα για φυσικό φωτισμό και αερισμό. Τα παλιά γυψοτεχνήματα στην οροφή είναι ακόμη ορατά.

Παλιότερα, κρύο νερό κυλούσε από μικρό κεντρικό σιντριβάνι, αλλά πλέον έχει αφαιρεθεί και στη θέση του υπάρχουν καναπέδες για τους πελάτες.

Ο χώρος του μπάνιου

Ο κύριος χώρος του χαμάμ είναι μια μεγάλη αίθουσα με πέτρινο δάπεδο, στο κέντρο της οποίας βρίσκεται κυκλική πέτρινη δεξαμενή. Στο βάθος της αίθουσας έχουν χτιστεί ξεχωριστοί χώροι με ντους και μεταλλικές πόρτες. Αυτός ο τρόπος κατασκευής έγινε δημοφιλής τη δεκαετία του 1970 (1350 Η.Η.).

Οι κίονες της αίθουσας με τις περίτεχνες μουκαρνάς (γλυπτές κορυφώσεις) φαίνεται να είναι πολύ παλαιότεροι από τους χώρους με ντους. Στην οροφή υπάρχουν μικρές οπές φωτισμού, που στο παρελθόν λειτουργούσαν και σαν ηλιακό ρολόι για τους λουόμενους.

Δυστυχώς, τα γυψοτεχνήματα και οι διακοσμήσεις έχουν υποστεί φθορές, αν και τα ίχνη τους είναι ακόμη εμφανή.

Η δεξαμενή και η παλιά μέθοδος θέρμανσης

Ένα από τα ενδιαφέροντα στοιχεία του χαμάμ είναι ότι η κεντρική δεξαμενή (χουζινέ) είναι ακόμη ενεργή και αποθηκεύει νερό για δύο ημέρες λειτουργίας.

Ωστόσο, το παραδοσιακό καμίνι (τούν), που παλαιότερα χρησιμοποιούταν για τη θέρμανση του νερού με ξύλα και κάρβουνο, δεν λειτουργεί πια.

Λέγεται ότι στο παρελθόν υπήρχαν πάνω από 100 χαμάμ στην πόλη του Ταμπρίζ, αλλά σήμερα μόνο το χαμάμ Νοζάφατ παραμένει σε λειτουργία.

Πού βρίσκεται το χαμάμ Νοζάφατ;

Το λουτρό βρίσκεται στην οδό Χοκμ-Αμπάντ του Ταμπρίζ. Η παλαιότητα της περιοχής είναι εμφανής από τα γύρω κτίρια.

Στο παρελθόν, η περιοχή Χοκμ-Αμπάντ ήταν το κύριο κέντρο αγροτικής παραγωγής της πόλης, ενώ σήμερα αποτελεί κατοικημένη συνοικία στα δυτικά του Ταμπρίζ.

Καταχώριση ως Εθνικό Μνημείο

Το χαμάμ Νοζάφατ καταχωρήθηκε το έτος 2003 (1382 Η.Η.) στον Κατάλογο Εθνικών Ιστορικών Μνημείων του Ιράν.