Ο ναός της φωτιάς Άζαρτζου, ένδειξη της σημασίας της αρχαίας πόλης Νταράμπγκερντ.

Ο ναός της φωτιάς Άζαρτζου, ένδειξη της σημασίας της αρχαίας πόλης Νταράμπγκερντ

Η πόλη Νταράμπ λόγω της ιστορικότητας και της γεωγραφικής της θέσης είχε μεγάλη σημασία κατά την περίοδο της δυναστείας των Σασσανιδών (224–651 μ.Χ.). Γι’ αυτό και σε αυτήν κτίστηκαν πυρολατρικοί ναοί, ώστε η πόλη να αποκτήσει θρησκευτική σημασία για τους οπαδούς της Ζωροαστρικής θρησκείας. Ο ναός της φωτιάς Άζαρτζου είναι ένας από αυτούς, από τον οποίο έχουν διασωθεί ακόμα ερείπια.

Αυτός ο ναός βρίσκεται 10 χιλιόμετρα δυτικά της αρχαίας πόλης Νταράμπγκερντ.

Η προέλευση του ονόματος του ναού φωτιάς Άζαρτζου

Σύμφωνα με κάποιους ειδικούς, το όνομα «Άζαρτζου» αποτελείται από δύο λέξεις: «Άζαρ» που σημαίνει φωτιά και «Τζου», που σχετίζεται με τη ροή νερού κοντά στον ναό, αν και σήμερα δεν υπάρχει ίχνος αυτής της υδάτινης ροής. Άλλοι ερμηνεύουν το «Άζαρτζου» ως «πόλη της φωτιάς».

Στο βιβλίο «Μουρουτζ αλ-Ζαχάμπ» (Μέρουζ αλ-Ζαχάμπ), το οποίο έγραψε ο ιρανός ιστορικός και γεωγράφος Αλί ιμπν Χουσεΐν Μασούντι τον 10ο αιώνα μ.Χ., αναφέρεται ένα επεισόδιο που τοποθετεί την ίδρυση αυτού του ναού στην εποχή του Ζωροάστρη (περίπου 1000 χρόνια π.Χ.). Σύμφωνα με την αφήγηση, ο Ζωροάστρης διέταξε τον βασιλιά Γιεστάφ να βρει τη ιερή φωτιά που είχε ανάψει ο μυθικός βασιλιάς Τζαμσίτ της Περσίας. Ο Γιεστάφ βρήκε αυτή τη φωτιά στην περιοχή Χορασάν (που σήμερα εκτείνεται στα σύνορα Τουρκμενιστάν και Ουζμπεκιστάν) και την μετέφερε στη γη του Φαρς.

Παρότι δεν υπάρχει ιστορικός βασιλιάς με το όνομα «Γιεστάφ», ο Μασούντι πριν αναφέρει τον Γιεστάφ ως ιδρυτή του ναού, αναφέρει και το όνομα Γκουστασπ, που πιθανότατα αναφέρεται στον ίδιο βασιλιά της εποχής του Ζωροάστρη.

Ο Ζωροάστρης ίδρυσε το ναό για να φυλάξει τη φωτιά και δημιούργησε την πόλη που ονομάστηκε Νταράμπγκερντ. Ο ναός αυτός, που μαρτυρά τη λάμψη της Νταράμπγκερντ, καταγράφεται από το 332 χιτζρί (943 μ.Χ.) ως «Άζαρτζου».

Η πόλη Νταράμπγκερντ ήταν κυκλική και γύρω της είχε σκάψει τάφρο για προστασία από επιδρομές εχθρών. Η τάφρος ήταν γεμάτη με νερό για μεγαλύτερη ασφάλεια. Τα βρύα που φύτρωναν εκεί την έκαναν αδιάβατη. Μέχρι και μερικές δεκαετίες πριν, η τάφρος ήταν γεμάτη με νερό και πουλιά όπως πάπιες και πελαργοί ξεκουράζονταν εκεί κατά τη μετανάστευσή τους. Σήμερα η πόλη Νταράμπγκερντ είναι ερειπωμένη και η τάφρος της ξερή, εκτός από τις περιόδους με έντονες βροχοπτώσεις.

Αρχιτεκτονική και γεωγραφία του ναού φωτιάς Άζαρτζου

Το πλησιέστερο χωριό στον ναό είναι το «Κερσιά», σε απόσταση ενός χιλιομέτρου. Αντίθετα από τον ναό βρίσκεται ένα ψηλό βουνό ονόματι «Χαφέρ Σιγιάχ» (μαύρη χαράδρα) και μια φυσική πηγή ονόματι «Αγκλάν-Κοζ».

Ο ναός έχει τη μορφή ενός «τσεχαρτάκι» (τέσσερα τόξα) — ένα στυλ που χαρακτηρίζει την αρχιτεκτονική της περιόδου των Σασσανιδών. Τα τσεχαρτάκια συνήθως κτίζονταν ως θρησκευτικοί χώροι και χρησιμοποιούνταν ως πυρολατρικοί ναοί.

Αυτό το τσεχαρτάκι έχει τετράγωνο σχέδιο και είναι κατασκευασμένο από λιθοδομή και ασβεστοκονίαμα. Διακοσμητικά στοιχεία από τετράγωνα τούβλα εμφανίζονται στην πρόσοψη. Το εσωτερικό στρώμα αποτελείται από 5 εκατοστά παχύ ασβεστοκονίαμα. Δίπλα υπάρχουν δύο πέτρινες δεξαμενές μέσα στο βουνό, που λειτουργούσαν ως δεξαμενές νερού για δύο νερόμυλους που βρίσκονται από κάτω.

Υπάρχουν τοιχογραφίες πολλών αιώνων που μαρτυρούν πως ο τρούλος του τσεχαρτακίου, ύψους περίπου 12 μέτρων, παρέμενε ακέραιος μέχρι πριν μερικές δεκαετίες, αλλά λόγω φθοράς και έλλειψης συντήρησης κατέρρευσε. Πιθανότατα ήταν ένας από τους πρώτους τρούλους που κατασκευάστηκαν στο Ιράν. Εξαιτίας της δυσκολίας πρόσβασης, ο ναός παραμένει άγνωστος και κινδυνεύει να καταστραφεί.

Εθνική καταχώρηση του ναού φωτιάς Άζαρτζου

Το όνομα αυτού του ιστορικού μνημείου καταχωρήθηκε στον εθνικό κατάλογο των πολιτιστικών μνημείων του Ιράν το 2006 (1385 χουρσελδί).