Κήπος Αμπάς Αμπάντ, Μπεχσέχρ — μια έκφραση της γνώσης της υδραυλικής μηχανικής πριν από 400 χρόνια

Ο Κήπος Αμπάς Αμπάντ (Abbasabad) στο Μπεχσέχρ, ένα αριστούργημα της υδρομηχανικής πριν από 400 χρόνια

Η καταχώρηση 9 μνημείων υπό τον τίτλο «Ιρανικός Κήπος» στον κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO αποτέλεσε σημαντικό βήμα για την παγκόσμια γνωστοποίηση αυτού του πολύτιμου θησαυρού. Ο Κήπος Αμπάς Αμπάντ στο Μπεχσέχρ αναγνωρίζεται ως ένας από αυτούς τους κήπους, που βρίσκεται στο βόρειο Ιράν, στις πλαγιές της οροσειράς Ελμπρούζ.

Ιστορία του Κήπου Αμπάς Αμπάντ στο Μπεχσέχρ

Η εντολή για την κατασκευή αυτού του όμορφου κήπου δόθηκε από τον Σαχ Αμπάς της δυναστείας των Σαφαβιδών (βασίλευσε από το 1587 έως το 1629 μ.Χ.). Ο κήπος κατασκευάστηκε τα έτη 1611 και 1612 μ.Χ. (1020 και 1021 στην ισλαμική χρονολογία). Θεωρείται ο μεγαλύτερος ιστορικός κήπος του Ιράν και βρίσκεται 9 χιλιόμετρα από την πόλη Μπεχσέχρ μέσα σε πυκνό δάσος. Για να φτάσει κανείς σε αυτόν, πρέπει να εισέλθει από την πόλη Μπεχσέχρ στον δρόμο Χασέμι-Νεζάντ και πριν το ξενοδοχείο Αμπάσπουρ να στρίψει στην οδό Αμπάς Αμπάντ. Στην περιοχή του κήπου υπάρχουν ένα φράγμα και λίμνη, ένας ανθόκηπος, παλάτι, λουτρά, νερόμυλος και δύο τούβλινοι πύργοι.

Διάφορα τμήματα του Κήπου Αμπάς Αμπάντ

Ένα από τα ομορφότερα τμήματα του συγκροτήματος είναι μια λίμνη έκτασης 10 εκταρίων, που το βάθος της μπορεί να φτάσει τα 18 μέτρα στις εποχές των βροχών. Το νερό της λίμνης προέρχεται από επιφανειακά νερά που συγκεντρώνονται μέσω δικτύου καναλιών κατά τις βροχοπτώσεις. Το νερό αυτό το καλοκαίρι χρησιμοποιείται για το πότισμα των ρυζοκαλλιεργειών και άλλων καλλιεργειών γύρω από τον κήπο. Στο κέντρο της λίμνης υπάρχει μια τούβλινη κατασκευή που κατά την πλημμύρα βυθίζεται, και μόνο η επιφάνειά της προεξέχει όπως ένα νησάκι. Πρόκειται για τη βάση ενός ξύλινου κτιρίου με κεραμοσκεπή. Υπήρχε ξύλινη γέφυρα στο βόρειο μέρος που έδινε πρόσβαση στην κεντρική κατασκευή μέσα στη λίμνη. Φαίνεται πως αυτό το κτίσμα ήταν μια κατοικία αναψυχής πάνω στο νερό, κατασκευασμένη με ακριβείς τεχνικούς υπολογισμούς ώστε να ελέγχει την πίεση του νερού στα τοιχώματα του φράγματος.

Το φράγμα έχει τρεις θυρίδες αποστράγγισης, αλλά οι υπολογισμοί έδειξαν πως σε περίπτωση ξαφνικής πίεσης, η εκτόνωση νερού από αυτές θα μπορούσε να προκαλέσει καταστροφή. Γι’ αυτό δημιουργήθηκε ένας βοηθητικός υποδομή, ένα υπόγειο τούνελ που ξεκινάει από τον κεντρικό τοίχο του κτηρίου και οδηγεί το νερό προς τα χαμηλότερα σημεία. Το φράγμα έχει χωρητικότητα 600.000 κυβικά μέτρα και είναι αποθηκευτικού τύπου. Η κατασκευή του φράγματος έγινε ταυτόχρονα με τα υπόλοιπα κτίρια του κήπου, στην εποχή των Σαφαβιδών, και βασικά υλικά είναι πέτρα, τούβλο και σαρούτζ (είδος αρχαίου κονιάματος).

Δομή και χαρακτηριστικά του κήπου

Ο κήπος έχει κατασκευαστεί στην κορυφή ενός λόφου, όπου το έδαφος έχει σκαλιστεί για να δημιουργηθούν σκαλοπάτια και επίπεδες επιφάνειες. Το μέγεθος αυτών των έργων είναι εντυπωσιακό για την εποχή και δείχνει το θάρρος και την φιλοδοξία των μηχανικών της εποχής. Το σχέδιο του κήπου είναι απόλυτα συμμετρικό. Η βαθμιδωτή δομή του κήπου μαζί με κεραμικούς σωλήνες στις κεκλιμένες επιφάνειες δημιουργεί τον ήχο του τρεχούμενου νερού που διαχέεται γαλήνια σε όλο τον κήπο. Στην υψηλότερη θέση του λόφου υπήρχε ένα κτίριο περίπου 2 χιλιόμετρα βόρεια του κήπου, με θέα την πεδιάδα του Μπεχσέχρ και τον κόλπο Μιάνκαλε.

Ιστορικά λουτρά

Στο δυτικό τμήμα του κήπου υπάρχει ένα ιστορικό λουτρό, κατασκευασμένο με το παραδοσιακό ιρανικό στυλ, όπου το επίπεδο του δαπέδου είναι χαμηλότερο από το γύρω έδαφος ώστε να διευκολύνεται η ροή του νερού και το έδαφος να λειτουργεί ως φυσικός μονωτής για τη διατήρηση της θερμότητας. Το λουτρό έχει έκταση 160 τετραγωνικών μέτρων. Πιθανόν η οροφή του να ήταν τρούλος και να περιείχε τούβλινα διακοσμητικά στοιχεία. Το νερό εισερχόταν από σωλήνες στην ανατολική πλευρά, περνούσε από το βόρειο τμήμα και έφτανε στη δυτική. Στο λουτρό υπήρχαν δύο ξεχωριστά συστήματα παροχής κρύου και ζεστού νερού, κατασκευασμένα παρόμοια. Στην «θερμή αίθουσα» υπήρχαν πολλές λεκάνες για πλύσιμο.

Η «Γκολμπάγκ» (Golabagh) – Η περιοχή διανομής νερού

Στον κήπο υπήρχε μια περιοχή περίπου 600 μέτρα μακριά από τον κεντρικό χώρο, όπου το έδαφος είχε ισοπεδωθεί για να συγκρατεί και να καθαρίζει το νερό πριν αυτό φτάσει στον κήπο μέσω κεραμικών σωλήνων. Η έκταση της «Γκολμπάγκ» ήταν περίπου 3500 τετραγωνικά μέτρα. Σε αυτή την περιοχή υπάρχουν δύο τούβλινοι πύργοι με διάμετρο 7 μέτρα και ύψος 14 μέτρα. Κάποιοι θεωρούν πως οι πύργοι αυτοί χρησίμευαν για τη στέγαση φρουρών λόγω της σημασίας της περιοχής, ενώ άλλοι πιστεύουν πως οι τοίχοι των πύργων σχεδιάστηκαν για τον έλεγχο της ροής του νερού και πως η ασφάλεια του κήπου ήταν δευτερεύον θέμα.

Νερόμυλος

Ένας νερόμυλος, σε απόσταση 5 χιλιομέτρων νότια του κήπου, θεωρείται μέρος του συγκροτήματος, αφού ο βασικός σκοπός του ήταν η χρήση της ενέργειας του νερού που έρρεε από τον κήπο. Ο νερόμυλος συνδέεται με τον κήπο μέσω ενός λιθόστρωτου μονοπατιού.

Εθνική και παγκόσμια καταχώρηση

Το ιστορικό αυτό σύνολο καταχωρήθηκε το 1967 στα εθνικά μνημεία του Ιράν και το 2011 εγγράφηκε στον κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO μαζί με άλλους οκτώ κήπους, υπό τον τίτλο «Ιρανικός Κήπος».