Ο Τάφος των Αχαιμενιδών, μυστηριώδεις τάφοι σκαλισμένοι μέσα στους βράχους

Σε μια ορεινή περιοχή που ονομάζεται «Όρος Χουσεϊνκούχ», στον ιστορικό χώρο γνωστό ως Νακς Ρουστάμ, έχουν σκαλιστεί τέσσερις πέτρινοι τάφοι για τους Αχαιμενίδες βασιλείς: τον Ξέρξη Α΄ (βασίλευσε 485–465 π.Χ.), τον Δαρείο Α΄ (522–486 π.Χ.), τον Αρταξέρξη Α΄ (465–424 π.Χ.) και τον Δαρείο Β΄ (423–404 π.Χ.). Οι τέσσερις αυτοί τάφοι είναι περίπου όμοιοι μεταξύ τους, αλλά ο τάφος του Δαρείου Α΄ ξεχωρίζει λόγω των πολλών επιγραφών σε σφηνοειδή γραφή που φέρει.

Καταγωγή των πέτρινων τάφων
Πιστεύεται ότι η πρακτική της ταφής σε πέτρινους τάφους κατά την εποχή των Αχαιμενιδών υιοθετήθηκε από τους Μήδους. Οι τάφοι της εποχής των Μήδων (678–549 π.Χ.) στη δυτική Ιράν επιβεβαιώνουν αυτό το στοιχείο. Ωστόσο, η μορφή και η εσωτερική διάταξη των τάφων στη Νακς Ρουστάμ είναι μοναδική και αποτέλεσαν πρότυπο για τις μετέπειτα βασιλικές ταφές μετά την εποχή των Αχαιμενιδών.

Χαρακτηριστικά των Αχαιμενιδικών τάφων
Οι προσόψεις των τεσσάρων τάφων έχουν σχήμα σταυρού (χ-σχήμα) σκαλισμένου σε βράχο ύψους περίπου 60 μέτρων. Τα σταυροειδή σχήματα είναι κοινά σε πολλά ιρανικά μνημεία. Το ύψος του σταυρού είναι 22 μέτρα, με τα πλάγια χέρια περίπου 11 μέτρα. Οι τάφοι απεικονίζουν την είσοδο των ανακτόρων των Αχαιμενιδών, με αναπαραστάσεις ατόμων από διάφορους λαούς που φέρουν το βασιλικό θρόνο στους ώμους τους.

Τάφος Δαρείου Α΄
Ο Δαρείος Α΄ θάφτηκε το 486 π.Χ. Ο τάφος φαίνεται ότι είχε ξεκινήσει να κατασκευάζεται ταυτόχρονα με τα ανάκτορα της Απαδανάς στη Σούσα και στην Περσέπολη, και ήταν έτοιμος αρκετά χρόνια πριν τον θάνατό του. Στο εσωτερικό του τάφου υπάρχουν εννέα θάλαμοι ταφής, προορισμένοι και για συγγενείς του, ενώ οι επιγραφές του παρέχουν πολύτιμες ιστορικές πληροφορίες για τον ίδιο και την εποχή του.

Τάφος Ξέρξη Α΄
Ο Ξέρξης Α΄ δολοφονήθηκε το 465 π.Χ. από συνωμοσία του αρχηγού της βασιλικής φρουράς, σε ηλικία 35 ετών, μετά από 20 χρόνια βασιλείας. Ο τάφος του βρίσκεται 100 μέτρα ανατολικά του τάφου του Δαρείου Α΄. Η είσοδος έχει διάδρομο 3×6,6 μέτρων και περιλαμβάνει έναν μόνο θάλαμο με τρεις θήκες για τους νεκρούς, χωρίς να είναι γνωστό ποιοι εκτός από τον Ξέρξη Α΄ είναι θαμμένοι εκεί. Η αρχιτεκτονική του μοιάζει με τον τάφο του Δαρείου, υποστηρίζοντας ότι ο Ξέρξης Α΄ είναι πιθανό να έχει ταφεί εδώ.

Τάφος Αρταξέρξη Α΄
Ο Αρταξέρξης Α΄ πέθανε φυσιολογικά το 424 π.Χ. Ο τάφος του βρίσκεται 37 μέτρα αριστερά του τάφου του Δαρείου Α΄ και περιλαμβάνει τρεις θαλάμους ταφής, όπως ο τάφος του Δαρείου, αλλά χωρίς την ίδια ακρίβεια και πολυπλοκότητα. Ο διάδρομος είναι ορθογώνιος, χαμηλός και άτεχνος, ενώ κάθε θάλαμος περιέχει μόνο έναν τάφο. Ο τάφος αυτός χρονολογείται μετά τον θάνατο του Ξέρξη Α΄ λόγω έλλειψης λεπτομερειών.

Τάφος Δαρείου Β΄
Ο Δαρείος Β΄ πέθανε το 404 π.Χ. Ο τάφος του βρίσκεται 33 μέτρα νοτιοδυτικά του τάφου του Αρταξέρξη Α΄ και ακριβώς απέναντι από την κατασκευή γνωστή ως «Καμπάτζε Ζαρτάστ» (Καμπάτζε του Ζωροαστρισμού). Ο διάδρομος έχει τριγωνικό σχήμα, ενώ οι τρεις θάλαμοι είναι πιο προσεγμένα σκαλισμένοι, με έναν τάφο σε κάθε ορθογώνιο θάλαμο.

Καταχώρηση στα Εθνικά Μνημεία
Το σύνολο των πέτρινων τάφων των βασιλέων των Αχαιμενιδών καταχωρήθηκε το 1931 (1310 Η.Η.) με αριθμό 21 στον κατάλογο των Εθνικών Μνημείων του Ιράν.