Οι Ιρανοί τιμούσαν τους λόγιους τους από τα αρχαία χρόνια και θεωρούσαν την ανέγερση μαυσωλείων και τάφων για αυτούς ως ανταμοιβή για τις προσπάθειές τους και ως μνημείο για τη συνέχιση του δρόμου τους. Γι’ αυτόν τον λόγο, σε ολόκληρο το Ιράν, υπάρχουν πολλά μαυσωλεία. Πολλά από αυτά σήμερα έχουν αποκτήσει ιστορική αξία· μεταξύ αυτών και το «μαυσωλείο του Σεΐχη Αχμάντ» στην πόλη Γιαζντ. Ένας τόπος που δεν είναι σημαντικός μόνο λόγω του ατόμου που έχει ταφεί εκεί, αλλά και επειδή παρουσιάζει μια ιδιαίτερη εκδοχή της αρχιτεκτονικής τέχνης των ανθρώπων της ερήμου. Η παρουσία σε αυτό το μαυσωλείο και η θέα του απλού θόλου και των γοητευτικών, περίπλοκων γωνιών που έχουν κατασκευαστεί από ωμόπλινθους, προσφέρουν μια απερίγραπτη απόλαυση.
Πού βρίσκεται το μαυσωλείο του Σεΐχη Αχμάντ;
Αν έχετε μελετήσει την πόλη Γιαζντ και την ιστορία της, σίγουρα θα έχετε ακούσει το όνομα «Φαχαντάν»· μία από τις αρχαιότερες συνοικίες της Γιαζντ, που βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο της πόλης και μαζί με μερικές γειτονικές συνοικίες έχει καταχωρηθεί στον κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Λέγεται ότι η συνοικία Φαχαντάν ιδρύθηκε κατά την εποχή του Σουλτάνου Κοτμ ολ-Ντιν, γιου του Αζιζ ολ-Ντιν Λανγκάρ, ενός ηγεμόνα της δυναστείας των Αταμπακάν, ο οποίος κυβέρνησε τη Γιαζντ τον 7ο αιώνα του ισλαμικού ημερολογίου (13ος αιώνας μ.Χ.). Ο ίδιος είχε μεγάλο ενδιαφέρον για τη διατήρηση των τσετάχ (ασιατικών γατόπαρδων), και για τον λόγο αυτό η Φαχαντάν ονομαζόταν και «Γιουζνταράν» – δηλαδή, «εκεί όπου ζουν οι φροντιστές και φύλακες των γατόπαρδων».
Ποιοι είναι θαμμένοι στο μαυσωλείο του Σεΐχη Αχμάντ;
Δύο αδέλφια με τα ονόματα Σεΐχης Αχμάντ και Σεΐχης Μοχάμαντ έχουν ταφεί σε αυτό το μαυσωλείο, και οι δύο θεωρούνται σημαντικοί μυστικιστές (σούφι) της Γιαζντ. Ήταν από το Εσφαντζέρντ (που βρίσκεται στη σημερινή επαρχία Ασγκεντάρ, και κάποτε ήταν από τα σημαντικά χωριά της Γιαζντ, αν και εγκαταλείφθηκε εδώ και αιώνες για άγνωστους λόγους), και εργάζονταν στο επάγγελμα του «σουμαλί» – ένα παλιό επάγγελμα σχετικό με την κατεργασία των υφασμάτων, το οποίο σήμερα έχει εκλείψει. Τα δύο αδέλφια μετακόμισαν στη Γιαζντ στη μέση της ζωής τους και απέκτησαν μεγάλη εκτίμηση από τον λαό.
Χαρακτηριστικά και δομή του μαυσωλείου του Σεΐχη Αχμάντ
Ένα τζαμί με το όνομα Χεζρ, του οποίου σήμερα υπάρχουν μόνο ερείπια, ήταν από τα κτίσματα του συγκροτήματος. Στο μαυσωλείο υπάρχει ένα μιχράμπ (λατρευτική εσοχή) με υπολείμματα από παλιές πλακιδώσεις. Οι εσωτερικοί τοίχοι του μαυσωλείου είναι καλυμμένοι με γύψο, και διακρίνονται λουλακί διακοσμήσεις με επιγραφές από στίχους του Κορανίου και τα ονόματα του Θεού. Ο θόλος του μαυσωλείου είναι από τούβλα και εντυπωσιακός, και στην κορυφή του έχει κατασκευαστεί μια δομή που μοιάζει με μιναρέ. Σύμφωνα με τους ειδικούς, αυτό το ιδιαίτερο σχήμα του θόλου – διαφορετικό από τους συνηθισμένους θόλους τζαμιών και μαυσωλείων αγίων – χρησιμοποιήθηκε επειδή το άτομο που έχει ταφεί εκεί είναι μυστικιστής και όχι άγιος. Αυτός ο θόλος είναι το μοναδικό δείγμα με τέτοια δομή. Η βάση κάτω από τον θόλο καλύπτει μια επιφάνεια 7 επί 8,5 μέτρων. Στη νότια πλευρά του μαυσωλείου υπάρχει μιχράμπ με ίχνη από παλιές λουλακί πλακιδώσεις. Το μαυσωλείο έχει μόνο μία είσοδο, που συνδέεται με το εσωτερικό μέσω ενός στεγασμένου διαδρόμου από λάσπη και άχυρο. Υπήρχε ένας τάφος με επιγραφή, ο οποίος πριν από περίπου 100 χρόνια μεταφέρθηκε στο μαυσωλείο των 12 Ιμάμηδων. Επίσης, ένας τάφος αποτελούμενος από κομμάτια πέτρας, που ανήκε σε κάποιον Ταγί ολ-Ντιν Χασάν Εσφαντζερντί, μεταφέρθηκε από το μαυσωλείο στο μεγάλο τέμενος της Γιαζντ. Δεν υπάρχουν πληροφορίες σε ιστορικά βιβλία για την ταυτότητα αυτού του προσώπου, το έτος θανάτου του ή τη σχέση του με τον Σεΐχη Αχμάντ... Παρά το γεγονός ότι πολλές από τις διακοσμήσεις έχουν χαθεί μέσα στους αιώνες, το μεγαλείο του μαυσωλείου παραμένει εντυπωσιακό και αξιόλογο.
Ιστορικό του μαυσωλείου του Σεΐχη Αχμάντ Φαχαντάν
Σύμφωνα με ιστορικά στοιχεία, ο Σεΐχης Αχμάντ απεβίωσε το έτος 725 του ισλαμικού ημερολογίου (1325 μ.Χ.) και ο Σεΐχης Μοχάμαντ το 735 (1335 μ.Χ.), και τάφηκαν στο μαυσωλείο. Υπήρχε επίσης τζαμί και χανεγκάχ (σούφικο μοναστήρι) στο συγκρότημα, τα οποία σήμερα έχουν καταστραφεί, και από το μαυσωλείο έχει απομείνει μόνο το κτίριο με τον θόλο. Το μαυσωλείο αποδίδεται στην περίοδο των Ιλχανιδών (13ος-14ος αιώνας μ.Χ.).
Καταχώρηση του μαυσωλείου του Σεΐχη Αχμάντ Φαχαντάν ως εθνικό μνημείο
Το μαυσωλείο καταχωρήθηκε στον κατάλογο των εθνικών μνημείων του Ιράν το 1967 (1346 σύμφωνα με το περσικό ημερολόγιο).
