Ο Σεΐχ Μπαχάι και η Ανάγκη Αναβίωσης του Τουμάρ του

Το Τουμάρ είναι η θεωρία διανομής των υδάτων του Ζαγιαντερούντ, γραμμένη από τον Μπαχαουντίν Μουχάμαντ ιμπν Χοσεΐν ιμπν Αμπντούλ Σαμάντ Αμέλι, γνωστό ευρύτερα ως Σεΐχ Μπαχάι. Σύμφωνα με τη θεωρία του, το νερό του ποταμού Ζαγιαντερούντ διαιρείται σε 33 κύρια μερίδια και 275 μικρότερα, ώστε να ρέει με απόλυτα δίκαιο τρόπο στα κανάλια κάθε περιοχής και στις αγροτικές εκτάσεις των χωριών του Ισφαχάν.

Ποιος Ήταν ο Σεΐχ Μπαχάι;

Ο Σεΐχ Μπαχάι, ο μεγάλος λόγιος του ισλαμικού κόσμου, γεννήθηκε το 1546 στη Βάαλμπεκ του Λιβάνου. Σε ηλικία 10 ετών, μετέβη στο Ιράν (πατρίδα των προγόνων του) με τον πατέρα του, Εζζεντίν Χοσεΐν Αμέλι, κατόπιν πρόσκλησης του Σάχη Ταχμασάμπ Α΄ των Σαφαβιδών, και εγκαταστάθηκε στην πόλη Καζβίν, η οποία τότε ήταν πρωτεύουσα του Ιράν και κέντρο των σιιτών λογίων.

Στην Καζβίν, η εξαιρετική του ευφυΐα έγινε γρήγορα αντιληπτή και μαθήτευσε κοντά σε επιφανείς λόγιους όπως:

• Εζζεντίν Χοσεΐν Αμέλι

• Αμπντουλάχ ιμπν Σαχαμπουντίν Χοσεΐν Γιαζντί

• Μοουλάνα Αφζάλ Καϊενί

• Χακίμ Εμάντουντίν Μαχμούντ

• Άμπι αλ-Τιφ Μοκαντασί

• Μουλά Μουχάμαντ Μπακίρ Γιαζντί

Ο Σεΐχ Μπαχάι ήταν από τους σημαντικότερους λόγιους της εποχής του σε τομείς όπως:

• ερμηνεία του Κορανίου

• ισλαμική νομική και οι αρχές της

• λογοτεχνία

• επιστήμη του ριτζάλ (κριτική των αφηγητών των χαντίθ)

• ιστορία

• φιλοσοφία

• θεολογία

• μαθηματικά

• ιατρική

Κατά τη βασιλεία του Σάχη Αμπάς Α', η πρωτεύουσα του Ιράν μεταφέρθηκε από την Καζβίν στο Ισφαχάν. Χάρη στην εξειδίκευσή του στη φιλοσοφία, τη λογική, την αστρονομία και τα μαθηματικά, ο Σεΐχ Μπαχάι απέκτησε ιδιαίτερη εκτίμηση και στενή σχέση με τη βασιλική αυλή.

Ο πατέρας του πέθανε το 1576, και ο Σεΐχ Μπαχάι τον διαδέχθηκε στη θέση του Σεΐχ αλ-Ισλάμ του Ισφαχάν, αναλαμβάνοντας τα θρησκευτικά ζητήματα της πόλης.

Λόγω των γνώσεών του στα μαθηματικά, την αρχιτεκτονική και τη μηχανική, κατόρθωσε να:

• χτίσει το Τέμενος του Ιμάμη στο Ισφαχάν

• κατασκευάσει τον περίβολο της Νάζαφ

• δημιουργήσει ηλιακό ρολόι στη δυτική πλευρά του τεμένους

• οργανώσει τη διανομή του νερού του Ζαγιαντερούντ

• προσδιορίσει με ακρίβεια τη διεύθυνση της Κίμπλα του τεμένους

• σχεδιάσει το σύστημα θέρμανσης στα δημόσια λουτρά

Λογοτεχνικό Έργο

Ο Σεΐχ Μπαχάι έγραψε πάνω από 95 έργα, με σπουδαιότερο το διάσημο “Κασκούλ του Σεΐχ Μπαχάι”. Ήταν επίσης ταλαντούχος ποιητής.

Τα ποιήματά του στην περσική γλώσσα περιλαμβάνουν:

• Μασναβί (π.χ. Nan o Halwa, Shir o Shakar, Nan o Panir)

• Γκαζέλ (λυρικά)

• Τετράστιχα (Ρουμπαϊγιάτ)

Ακολουθούσε:

• το ύφος των Φαχρ αλ-Ντίν Ιραγκί και Χαφέζ Σιραζί στα γκαζέλ

• το ύφος των Άμπου Σαΐντ Άμπουλ Καΐρ και Χουάτζα Αμπντουλάχ Ανσαρί στα τετράστιχα

• το ύφος του Ρουμί στα μασναβί

Κύριο χαρακτηριστικό της ποίησής του είναι ο ασκητισμός και ο μυστικισμός.

Ανάμεσα στους διακεκριμένους μαθητές του ήταν:

• Μουλά Σαντρά

• Αλλάμε Ματζλεσί Α΄

• Μοχακέκ Σαμπζεβαρί

• Σεγιέντ Μίρζα Ραφιούντντιν Μουχάμαντ ιμπν Χαϊντέρ Χοσεΐνι Ταμπαταμπαΐ Ναϊνί

Ποιητικό και Πεζό Έργο

Έγραψε πολλά ποιήματα στα περσικά και αραβικά, κυρίως με σουφιστικό και μυστικιστικό περιεχόμενο, τα περισσότερα από τα οποία βρίσκονται στο Κασκούλ.

Η πλήρης συλλογή των περσικών ποιημάτων του (μασναβί, γκαζέλ, ρουμπαϊγιάτ κ.ά.) εκδόθηκε πρώτη φορά το 1937 από τον Σαΐντ Ναφισί σε 103 σελίδες.

Τα αραβικά ποιήματά του συγκεντρώθηκαν για πρώτη φορά από τον Σεΐχ Μοχαμάντ Ρεζά, γιο του Σεΐχ Χουρρ Αμέλι, και εκδόθηκαν πλήρως.

Το πιο διάσημο αραβικό ποίημά του είναι η ωδή “Wasila Al-Fawz wa Al-Aman fi Madh Sahib al-Zaman” με 63 στίχους.

Επίσης, έχει έργα σε πεζό λόγο στα περσικά, με σημαντικότερο το “Pand-e Ahl Danesh wa Housh” (Η Συμβουλή προς τους Σοφούς και Λογικούς στη Γλώσσα της Γάτας και του Ποντικιού).

Θάνατος

Ο Σεΐχ Μπαχάι πέθανε στο Ισφαχάν και το σώμα του ενταφιάστηκε δίπλα στο μαυσωλείο του Ιμάμη Ρεζά το 1622 μ.Χ.

Η 23η Απριλίου έχει καθιερωθεί ως Ημέρα Σεΐχ Μπαχάι στο εθνικό ημερολόγιο του Ιράν.

Με αφορμή τη συμπλήρωση 400 χρόνων από τον θάνατό του, το όνομά του εγγράφηκε από την UNESCO, έπειτα από πρόταση της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν.