Περσικά Τετράστιχα του Μπάμπα Ταχίρ: Ποίηση μιας Άλλης Εποχής

Ο Μπάμπα Ταχίρ ή Μπάμπα Ταχέρ Οριάν Χαμεντάνι ήταν ένας δερβίσης ποιητής του 11ου αιώνα από τη Χαμεντάν του Ιράν, του οποίου η ικανότητα στη σύνθεση τετράστιχων και η απλότητα των ποιημάτων του γοητεύει τόσο τις ελίτ όσο και τον απλό λαό αντίστοιχα. Έγραψε:

«شب تاریک و سنگستان و مو مست
قدح از دست مو افتاد و نشکست
نگهدارنده‌اش نیکو نگهداشت
وگرنه صد قدح نفتاده بشکست»

«Είναι σκοτεινή η νύχτα και βρίσκομαι μεθυσμένος ανάμεσα σε πέτρινα μονοπάτια – το ποτήρι έπεσε από το χέρι μου, αλλά δεν έσπασε – ο προστάτης το φύλαξε καλά – αλλιώς, εκατό ποτήρια θα είχαν σπάσει πριν καν πέσουν.»

«ز دست دیده و دل هر دو فریاد
که هر چه دیده بیند دل کند یاد
بسازم خنجری نیشش ز پولاد
زنم بر دیده تا دل گردد آزاد»

«Απογοητεύομαι από τα μάτια και την καρδιά μου – γιατί η καρδιά θυμάται ό,τι βλέπουν τα μάτια – θέλω να φτιάξω ένα στιλέτο από σίδερο – και να το καρφώσω στα μάτια μου για να ελευθερωθεί η καρδιά μου».

Τα ντο-μπεϊτί του Μπάμπα Ταχίρ είναι απλά, ρέουν ομαλά και δεν προκαλούν σύγχυση. Αυτά τα χαρακτηριστικά είναι σίγουρα ο λόγος που τα ποιήματά του είναι δημοφιλή τόσο μεταξύ των απλών ανθρώπων όσο και των ελίτ, σε σημείο που ορισμένα από αυτά χρησιμοποιούνται συχνά μέχρι και σήμερα από τον λαό. Τα κύρια θέματα των ποιημάτων του περιλαμβάνουν τον Θεό, τη φύση και την ανθρωπότητα.

«خوشا آنون که الله یارشان بی
به حمد و قل هو الله کارشان بی
خوشا آنون که دایم در نمازند
بهشت جاودان بازارشان بی»

«Ευλογημένοι είναι εκείνοι που έχουν τον Αλλάχ σύμμαχό τους – που πάντοτε Τον δοξολογούν και Τον ευχαριστούν – Ευλογημένοι είναι εκείνοι που βρίσκονται συνεχώς στην προσευχή – ο Παράδεισος είναι η αυλή τους».

«خداوندا به فریاد دلم رس
کس بی کس تویی مو مانده بی کس
همه گویند طاهر کس نداره
خدا یار منه چه حاجت کس»

«Θεέ μου, έλα στη βοήθεια της καρδιάς μου – Εσύ είσαι ο μόνος για όσους δεν έχουν κανέναν – όλοι λένε πως ο Ταχίρ δεν έχει κανέναν – μα ο Θεός είναι μαζί μου, τι να τον κάνω τον κόσμο;»

Αποχή από τις κοσμικές επιθυμίες

«مکن کاری که بر پا سنگت آیو
جهان با این فراخی تنگت آیو
چو فردا نامه خوانان نامه خوانند
تو را از نامه خواندن ننگت آیو»

«Μη μπλεχτείς σε πράξεις που θα σου φέρουν βάρος – μην αφήνεις έναν τόσο απέραντο κόσμο να σου φαίνεται στενός – να είσαι έτοιμος για την Ημέρα της Κρίσης – μην ντροπιαστείς όταν διαβάσουν το βιβλίο των πράξεών σου».

Οι Ιρανοί δεν χορταίνουν τα φωτισμένα ποιήματα του Μπάμπα Ταχίρ, γραμμένα στη λουρί (νοτιοδυτική περσική διάλεκτος που ομιλείται από τους Λούρους του Ιράν). Στα ποιήματά του, ο Μπάμπα Ταχίρ προτρέπει στη συμπόνια, την καλοσύνη, την αλληλοϋποστήριξη και την αποχή από καταπιεστική συμπεριφορά. Επιπλέον, υπάρχουν αρκετές περσικές ωδές (γκάζελ και κασίδα) που του αποδίδονται. Οι ιστορικοί πιστεύουν ότι ο Μπάμπα Ταχίρ έζησε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Τουγρίλ της Σελτζουκικής Αυτοκρατορίας. Υποστηρίζουν επίσης ότι ο τίτλος «Μπάμπα» δινόταν παραδοσιακά σε ευσεβείς γέροντες και ότι τον αποκαλούσαν «Οριάν» (που σημαίνει «γυμνός» στα περσικά) λόγω του ξεκάθαρου ύφους γραφής του και της αποχής του από τις κοσμικές απολαύσεις.

Ο Μπάμπα Ταχίρ δεν χρειαζόταν περίπλοκες ή τεχνικές λέξεις για να εκφράσει τις σκέψεις του μέσω της ποίησης. Επικέντρωνε στην απλότητα, την ταπεινότητα και σε έναν στωικό τρόπο ζωής. Ένα ακόμη έργο του που αξίζει να αναφερθεί είναι το «Kalamat e-Qesar», στο οποίο συνδέει τον μυστικισμό με την επιστήμη, τη σοφία και την προσευχή. Τα λορί έργα του περιλαμβάνουν και ένα βιβλίο με τίτλο «Saranjam», που πραγματεύεται τις μυστικιστικές και σουφιστικές πεποιθήσεις, και περιλαμβάνει δύο qit’a (ποιητικά αποσπάσματα ή αποσπασματικά ποιήματα) καθώς και αρκετές ωδές (ghazal).

Βιογραφία

Η βιογραφία του Μπάμπα Ταχίρ παραμένει ασαφής. Ωστόσο, οι ιστορικοί πιστεύουν ότι έζησε μια ήσυχη ζωή σε ένα χωριό που ονομαζόταν Ιράνε (Iraneh), στην πόλη Μαλάγιερ της επαρχίας Χαμεντάν. Σε ένα από τα τετράστιχά του, ο Μπάμπα Ταχίρ αποκάλυψε την ημερομηνία γέννησής του χρησιμοποιώντας τα γράμματα αμπτζάντ (ένα σύστημα γραφής στο οποίο αναπαρίστανται μόνο τα σύμφωνα και οι φωνές υπονοούνται), δείχνοντας ότι γεννήθηκε το 937 μ.Χ. Οι ιστορικοί επίσης συμφωνούν ότι ήταν ακόμα ζωντανός όταν ο Τουγρίλ της Σελτζουκικής Αυτοκρατορίας μπήκε στη Χαμεντάν το 1049 μ.Χ.

Ο Μπάμπα Ταχίρ πέθανε σε ηλικία 85 ετών στη Χαμεντάν. Ο τάφος του βρίσκεται στην περιοχή Bon Bazaar, κοντά στη βόρεια είσοδο της πόλης, ακριβώς απέναντι από το μαυσωλείο του Χαρίθ ιμπν Άλι.