Από Bita Veladoust

Μία από τις παλαιότερες θρησκείες του κόσμου που πήρε το όνομά της από τον ιδρυτή της, Ζωροάστρη (γνωστό και ως Ζαρατούστρα). Οι οπαδοί αυτής της θρησκείας την αποκαλούν επίσης «Behdin», ή «Mazdayasna» (λατρεία Mazda) που προέρχεται από το όνομα του Παντοδύναμου Θεού, Mazda, που σημαίνει ο σοφός.

Εισάγοντας ορισμένες νέες έννοιες και νέες διδασκαλίες, ο Ζωροάστρης παρουσίασε μια νέα θρησκεία που ερχόταν σε αντίθεση με την παραδοσιακή θρησκεία. Η πιο σημαντική και αξιόπιστη πηγή πληροφοριών για τις διδασκαλίες της Ζωροαστρικής θρησκείας είναι η Ζωροαστρική γραφή, η Αβέστα, ιδιαίτερα η ενότητα Γκάθα, η οποία περιλαμβάνει ποιήματα που συνέθεσε ο ίδιος ο Ζωροάστρης. Αυτό που είναι σήμερα διαθέσιμο στο όνομα της Αβέστα είναι μια συλλογή κειμένων που έχουν συγκεντρωθεί μετά τον Ζωροάστρη και σε μια περίοδο αρκετών αιώνων.

Οι σημαντικές διδασκαλίες του Ζωροάστρη περιλαμβάνουν την ύπαρξη του Παντοδύναμου Θεού, του Αχούρα Μάζντα, τα χαρακτηριστικά και τις ιδιότητές Του, την απόλυτη δυαδικότητα του καλού και του κακού, την ύπαρξη πνευματικής διάστασης στον άνθρωπο, την ανάσταση και την τελική κρίση (πέρασμα από έναν ποταμό φωτιάς). Παρά την πίστη της κοινότητάς του στους διάφορους θεούς του ινδοϊρανικού πολιτισμού, ο Ζωροάστρης εισήγαγε τον Αχούρα Μάζντα ως τον απόλυτο Θεό και τον δημιουργό του ουρανού και της γης. Δήλωνε ότι ο Αχούρα Μάζντα έχει διάφορες ιδιότητες και πτυχές που είναι κάπως διακριτικές και τις ανέφερε ως Vahumana (καλή σκέψη), Asha Vahishta (η καλύτερη αλήθεια), Kshathra Vairya (ιδανικό στυλ), Spenta Armaiti (ιερή ευλάβεια), Haurvatat (τελειότητα), και Ameretat (αθανασία). Αμέσως μετά τον Ζωροάστρη καθεμία από αυτές τις ιδιότητες ονομάστηκε Emshaspand (Amesha Spenta) και αντιμετωπίζονταν ως ανεξάρτητοι θεοί. Αυτά τα όντα, τα οποία προέρχονταν από τον Αχούρα Μάζντα σχετίζονταν με διάφορα στοιχεία του υλικού κόσμου σε μεταγενέστερες περιόδους. Για παράδειγμα, η Vahumana σχετιζόταν με την αγελάδα, η Asha με τη φωτιά, η Kshathra με τα μέταλλα, το Armaiti με τη γη, το Haurvatat με το νερό και το Ameretat με τα φυτά και ο άνθρωπος, ως ειδικό πλάσμα σχετιζόταν με τον ίδιο τον Αχούρα Μάζντα. Επιπλέον, στις περιόδους μετά τον Ζωροάστρη, ορισμένοι άλλοι θεοί - συχνά ίδιοι με τους πρώην Άριους θεούς - άρχισαν να επαινούνται για άλλη μια φορά ως άξιοι λατρείας πράκτορες του Αχούρα Μάζντα.

Ο Ζωροάστρης μίλησε επίσης για ένα κακό πνεύμα που ονομάζεται Άνγκρα Μαϊνιού, το οποίο βρίσκεται σε συνεχή σύγκρουση με το Spenta Mainyu, ή το Άγιο Πνεύμα. Το πρώτο αντιπροσωπεύει όλα τα κακά και τις αμαρτίες του σύμπαντος και το δεύ αντιπροσωπεύει όλα τα καλά. Επιλέγοντας είτε το σωστό μονοπάτι (Aha) είτε το λάθος μονοπάτι (Duruj), όλα τα όντα του κόσμου βρίσκονται σε σύγκρουση μεταξύ τους. Υποστηρίζοντας και προτείνοντας αυτή τη δυαδικότητα στη θεολογία του, ο Ζαρατούστρα προσπάθησε να εξηγήσει το πρόβλημα της ύπαρξης του κακού στον κόσμο, και παρόλο που η διάκριση μεταξύ των δύο συνεπάγεται δυαδικότητα, αυτή η δυαδικότητα δεν αναιρεί το μονοθεϊστικό θεμέλιο του Ζωροαστρισμού.

Ο Ζωροάστρης δεν μίλησε ποτέ για μια απόλυτη δυαδικότητα στην οποία υπάρχουν δύο πνεύματα ή δύο ανεξάρτητοι θεοί, αλλά ο Αχούρα Μάζντα είναι ο δημιουργός των πάντων. Από την άλλη πλευρά, η διάκριση μεταξύ αυτών των δύο ψυχών βασίζεται μόνο στην εκούσια αρχή που υιοθέτησε η καθεμία από αυτές στην αποδοχή του δρόμου της αλήθειας και της αλήθειας ή του δρόμου του θανάτου και του κακού. Αλλά σε μεταγενέστερες περιόδους, η πίστη στη δυαδικότητα και η ύπαρξη δύο ανεξάρτητων κλάδων έγιναν μέρος των αρχών της θρησκείας Mazdayasna και ο Αχούρα Μάζντα κέρδισε την ίδια θέση με τον Spante Mino εναντίον του Ingre Mino Gathas και αντιμετώπισε τον διάβολο και πολέμησε εναντίον του.

Η ελεύθερη βούληση και η ελευθερία επιλογής αποτελούν μέρος των γενικών αρχών του Ζωροαστρισμού ή της θρησκείας Mazdayasna και είναι εξαιρετικής σημασίας σε τέτοιο βαθμό ώστε να έχει ονομαστεί θρησκεία της επιλογής. Στο ανθρώπινο βασίλειο, αυτή η επιλογή είναι μεταξύ καλού και κακού, επιλογή μεταξύ θεϊκής ή δαιμονικής δύναμης και επιλογή μεταξύ αιώνιας σωτηρίας και καταδίκης και απόρριψης.

Επιλέγοντας το καλό δεν σημαίνει ότι αρνούμαστε τον υλικό κόσμο και τις ομορφιές της ζωής. Ο υλικός κόσμος δεν θεωρείται αρνητικό πράγμα και είναι απόλυτα σεβαστός. Όλα έχουν δύο όψεις, ουράνια και κοσμική. Στην αρχή δημιουργείται η ουράνια όψη των πάντων και στη συνέχεια  παίρνει υλική μορφή. Δεδομένου ότι η υλική ύπαρξη ήταν ευάλωτη στην επίθεση του διαβόλου, μετά την εισβολή του κακού πνεύματος, ο κόσμος έγινε ένα μείγμα καλού και κακού και σωματικές ασθένειες, ηθικά κακά και επιβλαβή ζώα που προκάλεσαν δαιμονικές πράξεις.

Σύμφωνα με τις διδασκαλίες του Ζωροάστρη και στο Mazdayasna, λατρεύοντας τον Αχούρα Μάζντα και λαμβάνοντας βοήθεια από τους θεούς και τους Amesha Spenta (γενναιόδωροι Αθάνατοι), ο άνθρωπος μπορεί να επιτύχει τον μεγάλο στόχο της νίκης του καλού έναντι του κακού και την ανασυγκρότηση του κόσμου. Ο άνθρωπος έχει δημιουργηθεί για να είναι σε συμμαχία με τον Θεό για να νικήσει το κακό. Στη Ζωροαστρική πεποίθηση, ο θάνατος είναι το αποτέλεσμα της εισβολής των δυνάμεων του κακού στον κόσμο, αλλά δεν υπάρχει θάνατος για την ψυχή. Σύμφωνα με τον Ζαρατούστρα, όταν η ψυχή φύγει από το σώμα, οι πράξεις του ανθρώπου θα κριθούν ανάλογα με το καλό που έχει κάνει στη ζωή του, και ως αποτέλεσμα, είτε θα λάβει τη σωτηρία είτε θα πάει στο χειρότερο μέρος. Σύμφωνα με τις διδασκαλίες του Ζωροάστρη, αφού η σωτηρία είναι απλώς αποτέλεσμα σκέψεων, λόγων και πράξεων, κάθε άνθρωπος, αρσενικό ή θηλυκό, είναι υπεύθυνος για τη μοίρα του και οι θεοί δεν είναι οι αρμόδιοι να αλλάξουν κάτι από αυτά. Η ζωή κάθε πιστού στον Ζωροαστρισμό βασίζεται στις τρεις ηθικές αρχές της καλής σκέψης, των καλών λόγων και των καλών πράξεων.

Σε μεταγενέστερες περιόδους και με βάση τις διδασκαλίες του Ζωροάστρη, διαμορφώθηκε η ιδέα της ανάστασης όπου συζητήθηκαν λεπτομερώς τα στάδια του ταξιδιού της ψυχής από το σώμα στον άλλο κόσμο. Στις διδασκαλίες του, ο Ζαρατούστρα μίλησε για έναν άνθρωπο σωτήρα που ονομάζεται Saoshyant, που σημαίνει «αυτός που θα φέρει οφέλη». Είναι καλύτερος άνθρωπος από έναν καλό άνθρωπο που θα οδηγήσει τους ανθρώπους στην τελική μάχη με το κακό και το Φρασοκερέτι (τελική ανάπλαση του σύμπαντος, όταν το κακό θα καταστραφεί και όλα τα άλλα θα είναι τότε σε τέλεια ενότητα με τον Θεό). Αργότερα, τρεις σωτήρες εισήχθησαν στο σύστημα των Ζωροαστρικών πεποιθήσεων, όλοι τους είναι γιοι του Ζωροάστρη και θα εμφανιστούν σε ορισμένα σημεία της ιστορίας και η τελική σωτηρία θα γίνει από τον τελευταίο.

Όπως και άλλες θρησκείες, ο Ζωροαστρισμός, επίσης, έχει ορισμένες θρησκευτικές πρακτικές και τελετουργίες που πρέπει να τηρούνται προσεκτικά από τον πιστό. Οι Ζωροαστριστές τονίζουν ιδιαίτερα τους κανόνες της αγνότητας, οι οποίοι έχουν τις ρίζες τους στις διττές διδασκαλίες αυτής της θρησκείας. Εφόσον η ασθένεια, η έλλειψη αγνότητας και η διαφθορά είναι όλα αποτέλεσμα των ενεργειών του διαβόλου και των στρατευμάτων του, καθήκον μας είναι να αποτρέψουμε  οποιοδήποτε από αυτά τα ελαττώματα και να μειώσουμε τα αποτελέσματά τους με στόχο την προστασία του καλού και την αποδυνάμωση του επιτιθέμενου.

Η πρώτη θρησκευτική τελετή στη ζωή κάθε Ζωροαστριστή είναι η Sedreh Pushi (ονομάζεται επίσης Navjote) όταν κάποιος ασπάζεται τη θρησκεία. Στην ηλικία των επτά έως δέκα ετών, ένα παιδί Ζωροαστριστή φοράει ένα πουκάμισο που ονομάζεται Sedreh και ένας κληρικός δένει ένα ιερό σχοινί που ονομάζεται Kusti ή Kushti στη μέση του παιδιού, ένδειξη της πίστης και η αρχή της λατρείας και της καθημερινής προσευχής.

Η προσευχή πέντε φορές την ημέρα είναι καθήκον κάθε Ζωροαστριστή και αποτελεί μέρος των προσωπικών και απαραίτητων πράξεων λατρείας κάποιου για την αντιμετώπιση του κακού από τον Θεό. Ανοίγοντας και κλείνοντας το Kusti τρεις φορές προς την κατεύθυνση του φωτός ή της φωτιάς, το άτομο προσεύχεται στον Αχούρα Μάζντα και με αυτό τον τρόπο εξορκίζει το κακό πνεύμα Άνγκρα Μαϊνιού.

Η φωτιά είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας για την εκτέλεση θρησκευτικών τελετών. Αν και η φωτιά ήταν από καιρό σημαντική στη ζωή και τη λατρεία των Ινδοευρωπαϊκών λαών, ο Ζαρατούστρα της έδωσε ηθικό και πνευματικό νόημα και την εισήγαγε ως ζωντανό σύμβολο αγνότητας. Τα ιερά πυρά είναι τριών βαθμίδων. Το πιο σημαντικό από αυτά είναι η Φωτιά του Μπαχράμ, η οποία είναι φτιαγμένη από συνδυασμό δεκαέξι ειδών φωτιάς και τιμάται και επαινείται. Η Φωτιά του Μπαχράμ πρέπει πάντα να καίει και να γίνεται ειδική λατρευτική τελετή προς τιμήν της και μόνο ένας κληρικός που έχει τα προσόντα από κάθε άποψη μπορεί να εισέλθει στο ιερό της. Τα άλλα δύο είδη φωτιάς είναι η Φωτιά Azaran, η οποία λατρεύεται με λιγότερη επισημότητα, και η Φωτιά του Dadgah, την οποία ανάβει ο ιερέας, αλλά κάθε Ζωροαστριστής μπορεί να την κρατήσει στο σπίτι.

Οι Ιρανοί Ζωροαστριστές ζουν κυρίως στις επαρχίες Γιαζντ και Κερμάν. Τον εικοστό αιώνα, ωστόσο, ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων αυτής της μειονότητας μετανάστευσε σε άλλες πόλεις όπως η Τεχεράνη, η Σιράζ, το Ισφαχάν και το Αχβάζ. Οι περισσότεροι Ζωροαστριστές μιλούν τη διάλεκτο Behdini, που είναι μία από τις γλώσσες του Κεντρικού Ιράν.

Μετά τη Συνταγματική Επανάσταση και μετά τον σχηματισμό της Εθνοσυνέλευσης, το ιρανικό σύνταγμα προέβλεπε την εκπροσώπηση των θρησκευτικών μειονοτήτων στο κοινοβούλιο. Προέβλεπε επίσης έναν εκπρόσωπο για τη Ζωροαστρική κοινότητα. Αυτή η ρήτρα συμπεριλήφθηκε επίσης στο σύνταγμα του Ιράν μετά την Ισλαμική Επανάσταση. Η Ζωροαστρική κοινότητα είναι μια από τις θρησκευτικές μειονότητες που αναγνωρίζονται στο σύνταγμα της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν και έχει εκπρόσωπο στο Ισλαμικό Κοινοβούλιο του Ιράν.

Πηγές

- Groli, G. «Ζωροαστρισμός», Εγκυκλοπαίδεια Θρησκειών, ed. M. Eliade, London, New York: 1987, Vol. XV.                                                                                                                                                       

- Boyce, Mary, Ζωροαστριστές: Οι θρησκευτικές πεποιθήσεις τους και οι πρακτικές τους, μεταφρασμένο στα Περσικά από τον  Askar Bahrami, Ghoghnous Publications, Tehran, 2002.

- Asmussen, J. P., Ζωροαστρική θρησκεία, μεταφρασμένο στα Περσικά από τον Fereidoun Vahman, Iran Cultural Foundation, Tehran, 1969.

- Wiliams Jackson, A. V. Zoroastrian Studies. New York: 1928.

- Zaehner, R. C. Η Ανατολή και η Δύση του Ζωροαστρισμού. London: Weidenfeld and Nicolson, 1975.                                                                                                                                                                

- Boyce, M. Ιστορία του Ζωροαστρισμού. Leiden: Brill, 1975, Vol. I.

- Duchesne-Guillemin, J. «Η Θρησκεία του Αρχαίου Ιράν», Historia Religion. ed. G. Widengren, Leiden: Brill.                                                                                                  

- Boyce, Mary, Ο Ζωροαστρισμός στους σύγχρονους χρόνους, μεταφρασμένο στα Περσικά από τον   Fereidoun Vahman, Cultural Foundation, Tehran, 1969

- Το Σύνταγμα της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν, Άρθρο 64.