Ο αρχαιολογικός χώρος του Μπισοτούν, μια διαδρομή στην ιστορία του Ιράν από την αρχαιότητα έως σήμερα

Η αρχαία γη του Ιράν είναι γεμάτη από ιστορικά μνημεία των περασμένων αιώνων, ωστόσο μερικά από αυτά έχουν αποκτήσει ιδιαίτερη σημασία και αξία. Ο αρχαιολογικός χώρος του Μπισοτούν στο Κερμανσάχ είναι ένα από αυτά τα μνημεία. Το αρχικό όνομα του Μπισοτούν ήταν "Μπαγιστάνα", που σημαίνει "Οίκος του Θεού", και με την πάροδο των αιώνων μετονομάστηκε σε "Μπεϊστάν", "Μπεστούν" και τελικά "Μπισοτούν". Στην περιοχή αυτή υπάρχει ένα προϊστορικό σπήλαιο, γνωστό ως «Σπήλαιο των Κυνηγών». Σύμφωνα με τα ευρήματα που βρέθηκαν στο αρχαίο αυτό σπήλαιο, η ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή χρονολογείται από την παλαιολιθική εποχή. Κατά τη διάρκεια της ιστορίας, η περιοχή αυτή είχε ιδιαίτερη σημασία, καθώς μια αρχαία εμπορική οδός που συνέδεε τους εμπόρους του Ιράν με τη Μεσοποταμία διέσχιζε την κοιλάδα μπροστά από το βουνό Μπισοτούν. Τα αρχαιολογικά ευρήματα του Μπισοτούν είναι τόσο πλούσια που περιλαμβάνουν κειμήλια από προϊστορικές περιόδους καθώς και από τις περιόδους των Μήδων, Αχαιμενιδών, Σελευκιδών, Παρθών, Σασσανιδών, Μογγόλων και Σαφαβιδών.

Η ανάγλυφη παράσταση του Μπισοτούν

Στην ανάγλυφη παράσταση που βρίσκεται στον αρχαιολογικό χώρο του Μπισοτούν, απεικονίζεται ο Δαρείος Α', βασιλιάς των Αχαιμενιδών (522-486 π.Χ.), να πατά πάνω στον ψευδο-Σμερδί (Γκαουμάτα) και να αποδίδει ευχαριστίες στον Αχούρα Μάζντα. Μπροστά του εμφανίζονται εννέα αιχμάλωτοι και πίσω του δύο οπλοφόροι που κρατούν το τόξο και το δόρυ του. Ο Δαρείος διέταξε να καταγραφεί η ιστορία της επανάκτησης του θρόνου του σε πλάκες και περγαμηνές και να διανεμηθούν σε όλη τη χώρα. Το περιεχόμενο αυτών των εγγράφων έχει χαραχτεί και στην επιγραφή του Μπισοτούν.

Η μεγάλη επιγραφή του Δαρείου στον βράχο του Μπισοτούν είναι γραμμένη σε τρεις γλώσσες - βαβυλωνιακή, ελαμιτική και αρχαία περσική - και θεωρείται η πιο εκτενής λιθογλυπτική επιγραφή στον κόσμο. Αυτή η επιγραφή συνέβαλε στην αποκρυπτογράφηση άλλων αρχαίων γραφών και αποτέλεσε αφετηρία για τις αρχαιολογικές και ανατολικές σπουδές. Η επιγραφή βοήθησε τους ιστορικούς στην αποκάλυψη τμημάτων της αρχαίας ιστορίας του Ιράν και των λαών της εποχής εκείνης.

Το περιεχόμενο της επιγραφής

Η επιγραφή περιλαμβάνει θέματα όπως η αυτοπαρουσίαση του Δαρείου, η αποκατάσταση της εξουσίας στους Αχαιμενίδες, η διοίκηση του Δαρείου, ο θάνατος του Καμβύση, η εξέγερση του Γκαουμάτα και η καταστολή της, οι εξεγέρσεις σε πολλές περιοχές και η καταστολή τους, η απόρριψη των ισχυρισμών των αντιπάλων του, η προειδοποίηση κατά του ψεύδους, η υπεράσπιση της αλήθειας και η διανομή της επιγραφής σε όλη την επικράτεια των Αχαιμενιδών. Οι επιστημονικές και τεχνικές αναλύσεις έδειξαν ότι τα κείμενα της επιγραφής γράφτηκαν σε διάφορες περιόδους της βασιλείας του Δαρείου.

Άλλα μνημεία του χώρου

Η σημασία του αρχαιολογικού και πολιτιστικού χώρου του Μπισοτούν δεν περιορίζεται μόνο στην επιγραφή του Δαρείου, καθώς στην περιοχή έχουν μείνει και άλλα μνημεία:

• Σπήλαιο των Κυνηγών: Στο μικρό αυτό σπήλαιο βρέθηκαν ίχνη ανθρώπινης κατοίκησης από την παλαιολιθική εποχή. Κεραμικά από τη δεύτερη χιλιετία π.Χ. βρέθηκαν στην περιοχή, αποκαλύπτοντας την αρχαία κουλτούρα του τόπου.

• Μήδοι: Στους πρόποδες του όρους Μπισοτούν διακρίνονται τα ερείπια ενός φρουρίου από την εποχή των Μήδων. Ερευνητές θεωρούν ότι ο ψευδο-Σμερδίς σκοτώθηκε εδώ από τον Δαρείο και τους συντρόφους του.

• Σελευκίδες: Από την εποχή των Σελευκιδών, υπάρχει ένα άγαλμα του Ηρακλή, του θρυλικού ήρωα της ελληνικής μυθολογίας, που εμφανίζεται ξαπλωμένος μπροστά σε μια ελιά και με σγουρά μαλλιά.

• Παρθική περίοδος: Στον βράχο του Μπισοτούν και χαμηλότερα από την επιγραφή του Δαρείου, υπάρχουν δύο ανάγλυφα της Παρθικής περιόδου. Στο ένα απεικονίζεται ο βασιλιάς Μιθριδάτης Β' (περίπου 124-78 π.Χ.) απέναντι σε τέσσερις σατράπες και στο άλλο μία σκηνή μάχης. Η σκηνή με τον Μιθριδάτη Β' είναι η αρχαιότερη σωζόμενη παράσταση της Παρθικής εποχής.

• Σασσανίδες: Από την περίοδο των Σασσανιδών έχουν σωθεί τρεις μεγάλες πέτρινες κολώνες στο Μπισοτούν. Στη μία πλευρά αυτών των κολόνων υπάρχει η εικόνα του βασιλιά Χοσρόη, ενώ στην άλλη απεικονίζεται η θεά του νερού, Άναχιτ. Οι υπόλοιπες πλευρές των κολόνων είναι διακοσμημένες με λωτούς.

• Σαφαβίδες: Από την περίοδο των Σαφαβιδών (16ος-17ος αιώνας μ.Χ.), υπάρχει η γέφυρα των Σαφαβιδών, γνωστή ως "Γέφυρα του Σαχ Αμπάς" ή "Γέφυρα Νανταραμπάντ". Επίσης, υπάρχει το καραβάν σεράι του Σαχ Αμπάς και το σεράι του Σέιχ Άλι Χαν Ζανγκένε, που χτίστηκε κατά τη βασιλεία του Σαχ Αμπάς Β' (1587-1629).

Τοποθεσία του αρχαιολογικού χώρου του Μπισοτούν

Ο αρχαιολογικός και πολιτιστικός χώρος του Μπισοτούν έχει έκταση 1.650 εκταρίων και βρίσκεται 30 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της πόλης Κερμανσάχ, στο δυτικό Ιράν.

Καταχώριση του Μπισοτούν ως Εθνικό και Παγκόσμιο Μνημείο

Η επιγραφή του Μπισοτούν, μαζί με 14 ακόμη μνημεία της περιοχής, καταχωρήθηκε ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO το 2006. Προηγουμένως, το 2002, ο χώρος είχε καταχωρηθεί στον κατάλογο των εθνικών μνημείων του Ιράν με τον αριθμό 6463.