Ο Χακίμ Μούλλα Χαντί Σαμπζεβάρι ήταν Σιίτης λόγιος, μυστικιστής, ποιητής και ο μεγαλύτερος φιλόσοφος του 13ου αιώνα AH (19ου αιώνα CE), ο οποίος έζησε κατά την εποχή των Κατζάρων. Αν και ίδρυσε μια ανεξάρτητη σχολή στη φιλοσοφία και έχει εξηγήσει και γράψει σχόλια για τη φιλοσοφική θεωρία του Μούλλα Αμπντούλ Ραζάκ Λαχιτζί και του Μούλλα Σαντρα, το βιβλίο του «Μανζούμα» είναι ένα πλήρες μάθημα λογικής και φιλοσοφίας και κατέχει σημαντική θέση στη Σαντραϊκή Σχολή Φιλοσοφίας. Παρά το γεγονός ότι είναι ένας από τους πιο σημαντικούς σχολιαστές της φιλοσοφίας του Μούλλα Σαντρα, έχει επίσης διαφορές απόψεων μαζί του, συμπεριλαμβανομένων θεμάτων όπως η γνώση του Θεού για την ουσία Του, η ύπαρξη (χούντους) του κόσμου του ‘αμρ (του πνευματικού κόσμου), η διαφορά μεταξύ κίνησης και διεγέρσεως, η ουσία ορισμένων τύπων γνώσης και η πίστη στη φυσική και πνευματική ανάσταση. Η Μανζούμα είναι το πιο διάσημο έργο του, στο οποίο έχει συνθέσει φιλοσοφία και λογική με τη μορφή ποιημάτων. Ο Χακίμ Σαμπζεβάρι ήταν ποιητής με το προσωνύμιο «Άσραρ» και, εκτός από τη χρήση των βασικών αρχών σοφίας και φιλοσοφίας στα ποιήματά του, τα έκανε να φαίνονται πολύ ευχάριστα και συναρπαστικά χρησιμοποιώντας μυστηριώδη θέματα.
Σχόλιο στη Μανζούμα (εξήγηση της Μανζούμα)
Ο Χακίμ Μούλλα Χαντί Σαμπζεβάρι, μία από τις πιο λαμπρές προσωπικότητες στον τομέα της υπερβατικής σοφίας, γεννήθηκε στην πόλη Σαμπζεβάρ το 1797 μ.Χ. Μετά την ολοκλήρωση των βασικών του σπουδών στο Σαμπζεβάρ, μετανάστευσε στη Μασχάντ, όπου σπούδασε λογοτεχνία, φιλοσοφία, μαθηματικές επιστήμες και νομική και τα θεμέλια της. Αυτή η περίοδος υπήρξε καθοριστική για τη διαμόρφωση της επιστημονικής και πνευματικής του προσωπικότητας.
Μετά από 10 χρόνια σπουδών στην ιερή πόλη της Μασχάντ, πήγε στη Σχολή Ισφαχάν και ωφελήθηκε από τη διδασκαλία σοφών όπως ο Χατζή Μούλλα Χοσεΐν Σαμπζεβάρι, ο Μούλλα Άλι Μαζανταρανί και ο Άγα Μοχάμαντ Άλι Νατζαφί. Αφιέρωσε πάνω από 20 χρόνια της ζωής του στη συγγραφή της Μανζούμα και του Σαχρ αλ-Μανζούμα (εξήγηση της Μανζούμα) στη φιλοσοφία. Ο Μούλλα Χαντί Σαμπζεβάρι ξεκίνησε να συνθέτει τα ποιήματά του το 1240 AH (1824 μ.Χ.) με στόχο την οργάνωση μιας σειράς λογικών, μυστικιστικών και φιλοσοφικών θεμάτων σε ποιήματα και ρίμες, και τελικά κατάφερε να ολοκληρώσει αυτό το σημαντικό έργο το 1261 AH (1845 μ.Χ.). Αυτό το έργο αποτελείται από δύο μέρη: το μέρος που αφιερώνεται στη φιλοσοφία με τίτλο «Γκοράρ αλ-Φαουά'ιντ», που περιλαμβάνει πάνω από χίλιους στίχους και συζητούνται σημαντικά ζητήματα της φιλοσοφίας, και το δεύτερο μέρος, το οποίο περιλαμβάνει πάνω από 300 στίχους που εξηγούν τα πιο αναλυτικά θέματα λογικής με τη μορφή ποιημάτων.
Η Θέση του Μούλλα Χαντί Σαμπζεβάρι στη Φιλοσοφία
Η θέση αυτού του φιλοσόφου ήταν τόσο σημαντική που ο «Άγα Μπουζουργκ Τεχρανί» τον περιέγραψε με αυτά τα λόγια: «Ο Χατζή Μούλλα Χαντί Σαμπζεβάρι ήταν ένας θρησκευτικά σοφός χακίμ και ένας μεγάλος αφοσιωμένος φιλόσοφος. Ήταν ένας λόγιος που εξασκούσε αυτά που κήρυττε και ήταν ένας τέλειος Γνωστικός. Ήταν ένας από τους μεγάλους ισλαμικούς φιλοσόφους και χακίμ της Ιρανικής επιστήμης του τελευταίου 13ου αιώνα AH και υπήρξε πρότυπο για τους θεολόγους του Ισλάμ και ηγέτης των φιλοσόφων και θεολόγων της εποχής του». Ο Χένρι Κορμπέν, σύγχρονος Γάλλος φιλόσοφος, επίσης, στο βιβλίο του «Ιστορία της Ισλαμικής Φιλοσοφίας» τον περιέγραψε με αυτά τα λόγια: «Η καινοτομία αυτού του στοχαστή, πάνω απ' όλα, μπορεί να γίνει αισθητή στην προσωπική αντήχηση των έργων του και στο στυλ οργάνωσης των σκέψεών του, που εμπνεύστηκαν από τα έργα του Μούλλα Σαντρα, του Σοχρεβαρντί και του Ιμπν Αραμπί, καθώς και από τα χαντίθ του Σιιτικού ιμάμη».
Τα Έργα του Μούλλα Χαντί Σαμπζεβάρι
Μεταξύ των έργων του Μούλλα Χαντί Σαμπζεβάρι αναφέρονται τα εξής: Μανζούμα και Σαχρ αλ-Μανζούμα (εξήγηση της Μανζούμα) στη φιλοσοφία, Ασράρ αλ-χικάμ, Ασράρ αλ-ιμπάντα, Ουσούλ αλ-ντίν, Αλ-τζαμπρ ουαλ-ιχτιγιάρ, Σχόλιο στο έργο Αλ-Άσφαρ του Μούλλα Σαντρα, Σχόλιο στο έργο Ζούμπντατ αλ-ουσούλ του Σεΐχη Μπαχάι, Σχόλιο στο έργο Αλ-Σαουάχιτ αλ-ρουμπουμπίγια του Σαντρα, Σχόλιο στο έργο Αλ-Μάμπντα ουαλ-μαάτ του Σαντρα, Σχόλιο στο έργο Μαφατίχ αλ-γάιμπ του Σαντρα, Σχόλιο στην εξήγηση του Σουγιούτι για το έργο του Ιμπν Μάλικ, Σχόλιο στο έργο Σαουάρικ αλ-ιλχάμ του Μούλλα Αμπντ αλ-Ραζάκ, στη φιλοσοφία, Χιντάγιατ αλ-ταλίμπιν στη θεολογία (καλάμ), Αλ-νιμπράς φι ασράρ αλ-άσας, στο φικχ, Σαχρ-ι ντουά-ι αλ-σάμπαχ (εξήγηση της προσευχής αλ-σάμπαχ), Αλ-μιχιγιάς στο φικχ, Εξήγηση του Μαθνάουι του Ρούμι, Σχόλιο στο έργο Αλ-ασμά (εξήγηση της γνωστής προσευχής αλ-τζόσαν αλ-καμπίρ), Συλλογή περσικών και αραβικών δοκιμίων, Ντιβάν των ποιημάτων του στα Φαρσί, Ράχιχ, σχετικά με τη ρητορική (μπαντί), Ραχ-αφράχ, σχετικά με τη ρητορική, και Μουχακιμάτ, απόρριψη των απόψεων των Σεΐχιγια.
Θάνατος
Ο Χακίμ Μούλλα Χαντί Σαμπζεβάρι επέστρεψε στη Μασχάντ το 1242 AH (1826 μ.Χ.) και δίδαξε στη Σχολή Χατζή Χασάν για 5 χρόνια, εκπαιδεύοντας μαθητές όπως ο Αγιοταλάχ Χατζή Μιρζά Χασάν Χακίμ Νταμάδ, ο Φαζέλ Γιαζντί, ο Σαΐντ Αχμάντ Αδίμπ Πισαβαρί και ο Σέιχ Ιμπραήμ Τεχρανί. Ο Χακίμ Μούλλα Χαντί Σαμπζεβάρι πέθανε στη Σαμπζεβάρ στις 27 Φεβρουαρίου 1873, σε ηλικία 77 ετών και τάφηκε έξω από την πύλη της Σαμπζεβάρ, η οποία σήμερα είναι γνωστή ως Πλατεία Ζαντ.
Η 27η Φεβρουαρίου ονομάζεται Ημέρα Μνημόνευσης του Χακίμ Μούλλα Χαντί Σαμπζεβάρι στο εθνικό ημερολόγιο του Ιράν.
_28_3.jpg)
