Γεννημένος στην πόλη Ganjeh το έτος 1141 μ.Χ., ο Jamal al-Din Abu Mohammad Ilyas bin Yusuf bin Zaki bin Mu'ayad, ευρέως γνωστός ως Nezami Ganjavi, ήταν μεγάλος Ιρανός ποιητής της επικής ποίησης – με καταγωγή από την πόλη Tafresh - που εισήγαγε μια καθομιλουμένη μορφή γραφής ιστορίας στην περσική λογοτεχνία και ποίηση. Είναι, λοιπόν, γνωστός ως ο πρωτοπόρος της ποιητικής συγγραφής ιστοριών.

Όπως ο Φερντοσί και ο Σααντί, έτσι και ο Nezami όχι μόνο μπόρεσε να δημιουργήσει και να τελειοποιήσει ένα ιδιαίτερο δικό του στυλ και μέθοδο, αλλά άσκησε επιρροή στους Πέρσες ποιητές που τον ακολούθησαν. Ο Νεζαμί είχε ένα ευρύ φάσμα γνώσεων για τις κοινές επιστήμες της εποχής του (όπως οι λογοτεχνικές επιστήμες, η αστρονομία, οι ισλαμικές επιστήμες, η νομολογία, η θεολογία και η αραβική γλώσσα) και αυτό το χαρακτηριστικό μπορεί να παρατηρηθεί ξεκάθαρα στην ποίησή του.

Ήταν πολύ ιδιαίτερος στην επιλογή κατάλληλων λέξεων και φράσεων και στη δημιουργία νέων και καινοτόμων συνδυασμών και στην επινόηση νέων και ευχάριστων νοημάτων και θεμάτων, και στην απεικόνιση λεπτομερειών με τη δύναμη της φαντασίας του και στην περιγραφή τοπίων και στην περιγραφή της φύσης και των ανθρώπων και στη χρήση ευχάριστων και νέων παρομοιώσεων και μεταφορές, που τον κατατάσσουν ανάμεσα σε αυτούς που ήταν απαράμιλλοι σε σύγκριση με εκείνους τους ποιητές που ήρθαν μετά από αυτόν.

Το διάσημο και απαράμιλλο αριστούργημα που άφησε πίσω του ο Νεζαμί είναι το «Khamseh or Panj Ganj» (Πέντε Θησαυροί), το οποίο είναι ένα μεγαλόπνοο έργο στη σφαίρα των λυρικών ιστοριών και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να θεωρείται ο πρωτοπόρος αυτού του είδους ποίησης στην περσική λογοτεχνία. Ο Νεζαμί είχε περάσει τριάντα χρόνια από τη ζωή του για να τακτοποιήσει και να συντάξει το ποιητικό έργο του. Το Khamseh ή Panj Ganj (πέντε θησαυροί) περιλαμβάνει πέντε Μασναβί του «Makhzan al-Asrar» (ένα από τα εξέχοντα παραδείγματα εκπαιδευτικής λογοτεχνίας στην περσική γλώσσα), το έργο Khosrow και Shirin (η ιστορία αγάπης του Khosrow Parviz, του μεγάλου βασιλιά της Αυτοκρατορίας των Σασσανιδών και της Αρμένιας πριγκίπισας Shirin), Leily va Majnun (η πιο διάσημη κλασική ιστορία αγάπης της περσικής λογοτεχνίας), Haft Peykar (ονομάζεται επίσης Bahramnameh και Haft Gonbad) και Eskandarnameh (που αποτελείται από Eqbalnameh και Sharafnameh).

Το Divan of Poems and Ghazals (συλλογή ποιημάτων, ωδών, τετράστιχων, δίστιχων, αποσπασμάτων, διάσπαρτων στίχων και γαζάλ για διάφορα ηθικά, μυστικιστικά και κοινωνικά θέματα) και το έβδομο βιβλίο του Khamseh ή Ganjeh-ye Ganjavi (αποτελούμενο από ωδές, γαζάλ, κομμάτια και τετράστιχα), επίσης είναι μερικά από τα άλλα έργα του.

Μέχρι στιγμής, πολλές διεθνείς συναντήσεις, συνέδρια κ.λπ. έχουν πραγματοποιηθεί στο Ιράν και στον κόσμο για τον εορτασμό της μνήμης του Nezami Ganjavi. Η 12η Μαρτίου έχει ονομαστεί ως «Ημέρα Εορτασμού του Nezami Ganjavi» στο επίσημο ιρανικό ημερολόγιο. Εκτός από το Ιράν,   αγάλματα του Nezami βρίσκονται στην Κίνα, το Αζερμπαϊτζάν, την Ιταλία και αλλού.

Ο Nezami Ganjavi πέθανε στη γενέτειρά του τη Ganja το έτος 1209 και υπάρχει ένας τάφος σε αυτή την πόλη, που πιστεύεται ότι είναι του Nezami.

Born in Ganjeh in the year 1141 CE, Jamal al-Din Abu Mohammad Ilyas bin Yusuf bin Zaki bin Mu’ayyad, popularly known as Nezami Ganjavi, was a great Iranian poet of epic poetry - originally from the Tafresh City - who introduced a colloquial form of story writing in the Persian literature and poetry. He is, thus, known as the pioneer of poetic story-writing. Like Ferdowsi and Sa’di, Nezami was not only able to create and perfect a special style and method of his own, but had an influence on Persian poets who came after him. Nezami had a wide range of knowledge of the common sciences of his time (such as literary sciences, astronomy, Islamic sciences, jurisprudence, theology, and Arabic language) and this feature can be clearly witnessed in his poetry. He was very particular in selecting appropriate words and phrases creating new and innovative combinations inventing new and pleasant meanings and themes, depicting details with the power of his imagination in describing landscapes nature, and people, and using pleasant and new similes and metaphors, which ranks him among those who were unparalleled in comparison to those poets who came after him.

Nizami’s Works

The famous and unparalleled masterpiece left behind by Nezami is “Khamseh or Panj Ganj” (Five Treasures), which is a lofty work in the realm of lyrical stories and he should, therefore, be considered the pioneer of such type of poetry in Persian literature. Nezami had spent thirty years of his life arranging and compiling his poetry. Khamseh or Panj Ganj (five treasures) comprises five Mathnavis of “Makhzan al-Asrar” (one of the prominent examples of educational literature in the Persian language), Khosrow and Shirin (the love story of Khosrow Parviz, the great king of the Sassanid Empire and the Armenian prince, Shirin), Leily va Majnun (the most famous Classic love story of Persian literature), Haft Peykar (also called Bahramnameh and Haft Gonbad), and Eskandarnameh (consisting of Eqbalnameh and Sharafnameh). Divan of Poems and Ghazals (a collection of poems, odes, quatrains, couplets, passages, scattered verses, and ghazals on various moral, mystical, and social subjects) and the seventh book of Khamseh or Ganjeh-ye Ganjavi (consisting of odes, ghazals, pieces, and quatrains), too, are some of his other works.

Nizami’s Khamseh a Role Model for Others

Many poets modeled Nizami Ganjavi’s style of story-writing. For example, Amir Khosrow Dehlavi wrote his Masnavis of Matla’ al-Anwar, Khosrow va Shirin, Laili va Majnoon, Ayineh Sekandari, and Hasht Behesht by following Nizami’s style. Similarly, Khaju Kermani created the masnavis of Homay va Homayun, Gul va Nowruz, Roza al-Anwar, Kamalnameh, and Goharnameh, which together form the five masnavis of Khaju. Abdurrahman Jami, too, wrote a collection of seven masnavis called Haftavarang, which includes Silsila al-Zahb, Salaman and Absal, Tohfah al-Ahrar, Sabha al-Abrar, Yusuf va Zulikha, Laili and Majnoon, and Kheradnameh under the influence of Nizami. Khameh of Nizami has been translated into other languages and his works have been taught in schools even today.

So far, many international meetings, congresses, etc. have been held in Iran and the world to commemorate Nezami Ganjavi. March 12 has been named “Nezami Ganjavi Commemoration Day” in the official Iranian calendar. In addition to Iran, Nezami’s statues can be found in China, Azerbaijan, Italy, etc.

Nezami Ganjavi passed away in his birthplace of Ganja in the year 1209 CE and there is a tomb in that city, which is believed to be Nezami’s. March 12 is named the "Commemoration Day of Hakim Nizami" in the national calendar of Iran.