Το "Διβάν του Χαφέζ" είναι ένα από τα βιβλία που βρίσκονται στα περισσότερα ιρανικά σπίτια. Τα γκαζάλ (ποιήματα) στο "Διβάν του Χαφέζ" θεωρούνται καθοδηγητικά για τους ανθρώπους, και κάθε φορά που το ανοίγουν, ελπίζουν να λάβουν καθοδήγηση για κάτι που έχουν κατά νου. Τις μεγάλες νύχτες του χειμώνα, ιδιαίτερα τη νύχτα του Γιάλντα - την τελευταία μέρα του φθινοπώρου και την πρώτη νύχτα του χειμώνα - οι Ιρανοί διαβάζουν τα γκαζάλ του Χαφέζ στις οικογενειακές τους συγκεντρώσεις και τα ερμηνεύουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Αν ταξιδέψετε στις μεγάλες πόλεις του Ιράν, μπορεί να συναντήσετε ανθρώπους στους μεγάλους δρόμους που σας ζητούν να πάρετε έναν "Fal-e Hafez" (Ο χρησμός του Χαφέζ). Το διάσημο αυτό "Διβάν" του Χαφέζ έχει χρησιμοποιηθεί ως οδηγός από εκατομμύρια ανθρώπους διαφόρων τάξεων, και η πρακτική της ερμηνείας των διορατικών του ποιημάτων (λήψη ενός χρησμού ή Fal) είναι παράδοση εδώ και 600 χρόνια. Αυτό συμβαίνει επειδή ο ποιητής είχε αποστηθίσει ολόκληρο το Κοράνι. Ο Χαφέζ είναι γνωστός μεταξύ των Ιρανών ως "Lisan al-Ghaib" (εκείνος που γνωρίζει τα κρυφά μυστικά).

Χαφέζ και Γκαίτε

Ο Σαμς αλ-Ντιν Μουχαμάντ, γνωστός ως "Χαφέζ", ξεκίνησε να μαθαίνει και να απομνημονεύει το Κοράνι από νεαρή ηλικία και το αποστήθισε πλήρως σε 14 διαφορετικές αναγνώσεις. Ο Χαφέζ είχε πλήρη γνώση της αραβικής λογοτεχνίας και των ισλαμικών επιστημών, καθώς και αρκετές γνώσεις ερμηνείας, θεολογίας και θεοσοφίας. Τα περισσότερα ποιήματα του Χαφέζ είναι γραμμένα σε μορφή γκαζάλ, η οποία κυριολεκτικά σημαίνει συνομιλία με τον αγαπημένο. Είναι ένα είδος ποίησης όπου ο ρυθμός και η διάταξη των στίχων διατηρούνται σταθερά σε κάθε στροφή. Ο Χαφέζ διέθετε ένα μοναδικό ταλέντο σε αυτό το είδος ποίησης, και για αυτό το λόγο το "Διβάν" του είναι από τα πιο ευπώλητα βιβλία στο Ιράν μετά το Κοράνι.

Ο Χαφέζ επηρεάστηκε βαθιά από σπουδαίους Ιρανούς ποιητές πριν από αυτόν, όπως ο Φερντοσί, ο Νιζαμί Γκαντζαβί, ο Ρουμί, ο Σααντί, ο Ιρακι, ο Χατζούγιε Κερμανί, ο Ομπεϊντ Ζακανί και ο Σαλμάν Σαβοτζί. Επίσης, άσκησε μεγάλη επιρροή σε ποιητές που εμφανίστηκαν μετά από αυτόν. Μεταξύ των ξένων ποιητών που επηρεάστηκαν από τον Χαφέζ είναι ο Γερμανός Γκαίτε, ο οποίος έγραψε το έργο του "Δυτικό-Ανατολικό Διβάν" υπό την επιρροή του Χαφέζ. Ο Γκαίτε έχει δηλώσει: "Ω, Χαφέζ, επιθυμία μου είναι να είμαι μόνο ένας από τους μαθητές σου". Τα ποιήματα του Χαφέζ μεταφράστηκαν επίσης σε αρκετές ευρωπαϊκές γλώσσες τον 18ο και 19ο αιώνα.

Ο Χαφέζ γεννήθηκε στη Σιράζ το 726 μ.Χ. (1325 μ.Χ.) και πέθανε στην ίδια πόλη το 792 μ.Χ. (1386 μ.Χ.). Το "Διβάν" του Χαφέζ ξεκινά με το σονέτο: "Alā yā 'ayyoha-s-sāqī ader ka'san va nāvelhā ke 'ešq āsān nemūd avval * valī 'oftād moškelhā" (Έλα, ω οινοχόε! Κυκλοφόρησε ένα κύπελλο και πρόσφερέ το, διότι ο έρωτας φάνηκε εύκολος στην αρχή, αλλά σύντομα εμφανίστηκαν δυσκολίες) και λέγεται ότι το τελευταίο σονέτο που συνέθεσε ήταν: "Fatihaei cho amadi bar sar-e khastehei bekhan, Lab begosha ke midahad la’l-e labat be mordeh jaan" (Τώρα που ήρθες εδώ, απάγγειλε μια αλ-Φατίχα για έναν κουρασμένο. Άνοιξε τα χείλη σου καθώς η ανάσα σου θα δώσει χαρά). Περίπου 65 χρόνια μετά το θάνατο του Χαφέζ, χτίστηκε ένας τάφος στον τάφο του, ο οποίος είναι γνωστός ως "Χαφίζια".

Τα Ποιήματα του Χαφέζ και η Παραδοσιακή Ιρανική Μουσική

Τα ποιήματα του Χαφέζ έχουν συμβάλει στην επιτυχία της παραδοσιακής ιρανικής μουσικής. Οι θαυμαστές του Χαφέζ κάθονται για ώρες στην αυλή του τάφου του για να ακούσουν την ιρανική παραδοσιακή μουσική, της οποίας οι στίχοι έχουν αντληθεί από τα ποιήματα του Χαφέζ και έχουν τραγουδηθεί από τον αείμνηστο Μοχαμάντ Ρεζά Σατζαριάν (τον πιο διάσημο τραγουδιστή παραδοσιακής μουσικής στο Ιράν).

Στο εθνικό ημερολόγιο του Ιράν, η 12η Οκτωβρίου έχει οριστεί ως Ημέρα Μνήμης του Χαφέζ. Κάθε χρόνο αυτήν την ημέρα πραγματοποιείται μια τελετή στη Σιράζ με τη συμμετοχή ερευνητών από όλο τον κόσμο.